K �jna DIALEKTY POLSKIE765

Mapa XIII. Stwardnienie spółgłosek przed ar z miękkiego semantycznego r.

nywała się wcześniej od przegłosu (przed metatezą telt oraz przed rozłożeniem sonantów), 3) koncentrowała się i najkonsekwentniej została przeprowadzona w zachodnich i środkowych dialektach lechickich, 4) przeniknęła częściowo do dialektów łużyckich. Przegłos natomiast: 1) polegał na cofnięciu artykulacji samogłosek *£, ę, e, 2) dokonał się tylko przed przed-niojęzykową twardą i 3) w czasie po rozłożeniu sonantów, 4) koncentrował się na wschodzie obszarów zajmowanych przez plemiona leeliickie ('o z *cT nie rozprzestrzeniło się nawet do Odry, a w dialektach łużyckich zastępowanie 'e przez 'o miało inny od leehickiego charakter, zob. s. 78). Z tych względów traktuję odrębnie następujące trzy, typowo lechickie innowacje dialektalno:

8. Przegłos *eT w 'a. Cały obszar lechicki od wschodu po dialekt Drzewian na zachodnim brzegu dolnej Łaby (zob. m. XIV) został objęty wymianą polegającą na rozszerzeniu i cofnięciu artykulacji psi. przedniej, płaskiej, szerzej otwartej samogłoski 6 (=«) w pozycji przed przednio-językową twardą (t d s z n r l). przez co wymieniła, się ta samogłoska na 'd i dalej na 'a, podczas gdy w pozostałych pozycjach, czyli przed miękkimi, wargowymi i tylnojęzykowymi pierwotnie psi. 6 uległo zwężeniu i przeszło w bardziej przednie e: Ićto, belbjb, lo&rh, stSna ^ lato, balbju, watro, siana — ale wb Ut£, Mliii, wb tcćtri, na stfnli, snfyh, slepbjb ^ wo leU, beliii, wb wćtM, na s(e>U, sMgb, slepbjb. Wskutek tego ustaliła się z czasem w dialektach lechickich na miejscu psł. *ćT samogłoska identyczna z a, na miejscu zaś *5 przed innymi niż przedniojęzykowa twarda