K �jna DIALEKTY POLSKIE788

wa, Biłgoraja, Tomaszowa Lubel. i Zamościa, zob. Dej 251, MAGP 401; podobnie choć w innym nieco zasięgu glizda : glist (zob. Dej 252);

c) pazda : past 'gen. pl. od pasta’ na wzór gvast: gvazda a nie yjast: yja-sty — w zasięgu po Ostródę, Działdowo, Sierpc, Płock, Łódź, Wieluń, Kępno, Kainysłów; prócz tego wyspa koło Olkusza (zol). MAGP 19). Kie jest wykluczone, że udźwięeznienie w tym wyrazie może mieć jakiś szerszy charakter dialektalny, skoro spotykamy je w słoweńskim (Br 405). Jakby w wyniku usuwania, tego typu wyrównań ustaliła się bezdźwięczna na końcu temat u przed końcówką w przypadkach zależnych besu w znacznej części gwar polskich (zob. MAGP 209) w oparciu o formę bes z ubezdźwięez-nioną w ramach ogólnych norm spółgłoską wygłosową. Kie jest obcy ten typ i polszczyźuie ogólniejszej, por. ogłoszenie: ,.Sprzedam Fiata i bul-doka

d) Sięgające po okolice Kępna. Częstochowy, Wloszezowy. Szydłowca, Białobrzegów. Garwolina, Lukowa, Bielska Podlaskiego, Augustowa i Olecka, a prócz tego wyspowo spotykane koło Opatowa, Lipska i Kielc oraz kolo Bozwadowa, między Kiemodlinem a Prudnikiem, na pd. od Koźla, na pd.wseb. od Kowego Targu udźwięeznienie w wyrazie krii^e(i) (zob. Dej 250, MAGP 109) ustaliło się chyba przez analogię do pren^j).

e) W niektórych wypadkach gwarowe odstępstwa w zakresie opozycji dźwięczności /bezdźwięczności mogą mień głębszy charakter dialektalny. Do tego typu innowacji zaliczamy małopolsko-śląskie udźwięeznienie t w wyrazie siedem i pochodnych. Starszy i zgodny z prind. *septm (por. skr. saptd, gr. i.trd. łac. septem, lit. septyni) stan odzwierciedlają postaci zapisów w rotach warszawskich i w księdze pyzdrskiej: sethmnadzescze, sotmnadzescze (KuraszP 105) oraz do dziś utrzymane postaci setem, setnie w gwarach pn.kaszubskich i pn.mazowieekich po limę: jezioro Gardno w pow. słupskim — Gdynia — Tczew — Kwidzyn — Iława — Mława — Olecko (zob. MAGP 492). Izoglosę tę możemy przedłużyć i od okolic Augustowa poprowadzić wzdhiż językowej granicy litewskiej, która wyznacza zasięgi lit. septyni.

f) Pozostałością dawnych zróżnicowań dialektalnych może też być południ owopolskie udźwięeznienie nagłosowej spółgłoski w wyrazie gruSa (por. irań.-kurd. koreśi, st.g.niem. chriehboum. d. niern. dial. krieohe), które zostało przeprowadzone także w ros. gru&a, ukr. krasa, słoweń. gruSka, czes. bruska, połab. graus'di *gruS-y). Brak udźwięcznienia utrzymał się nie tylko w gwarach polskich na północnym zachodzie, ale też poza polskimi obszarami, por. bułg. kruSa, sch. krMka, czak. kiuśva, głuż. kruSva, dłuż. kruSa, kSitia, lit. kriduSe, stprus. erausios. Można przeto przypuszczać, że linia, biegnąca dziś poprzez okolice Augustowa. Węgrowa, Mińska, Wołomina, Łęczycy, Turku i Krotoszyna (MAGP 395), jest wy-