K �jna DIALEKTY POLSKIE7893

102

§ 9. Pomieszanie na głosowych wo- z o- i ewentualnie z ło-

Podstawą identyfikowania tych różnych etymologicznie nagłosów było podobieństwo dwuwargowego «? w grupie wo- do w w grupie no-, powstałej z rozłożenia labializowanego silnie “o- względnie z Jo-, jeśli l ksjf. Powstały na skutek tego jednakowy nagłos w yrazów nosie, uoda,, uoina i uepala, uopala jak wofca, uesyi 'osy’, nekwe względnie hiperpoprawne vokni^lo, rogrut, roóes jak voda (Kit IV 11) występuje w północnej i środkowej Wielkopolsce po linię biegnącą od .Międzyrzecza po okolice Kowego Tomyśla, Kościanu, Śrema, Kycłiwału, Konina. Inowrocławia (Tom ld) oraz obejmującą Krajnę z prawie powszechnymi typami rodu, woda, woda — rok no, wokno, uolmo (Zag 31) po Bydgoszcz i prawie po Tucholę (Kit III 182). a także w gwarach kaszubskich z wyjątkiem gwar zaborskich (Kit IV 81), gdzie występuje typ woda, węda i uepala, uesos z takim samym nagłosem jak uoóes, uofca, uclcwe, lub (u Słowińców) mąko, rówfs juk cuoda, vóul.

Rezultaty tego procesu są wynikiem dłuższego niż w innych gwarach polskich utrzymywania się podobnego do -u dwuwargowego w, co znalazło wy raz nie tylko w utrzymaniu dźwięczności r po bezdźwięcznej (zob. s. 99) i w pomieszaniu nagłosowych wo-no-, ale także w sporadycznie spotykanych w Wielkopolsce wypadkach przejścia w w w środku wyrazu: snoie, prawo (Kit IV 41), na lewo (Kit IV 92). kua&nyi i w znacznie częstszych tego typu zapisach na Kaszubszezyżnie: znóu, rów, dwór, duera, prouda, por. Lor 495.

Podobny stan n trzy mywania dwuwargowego w panował na dużych obszarach dialektów zachodniolechickieh, łużyckich i północnoczeskich — po schematyczną linię IB. Proces bowiem przechodzenia w w w dokonał się w dialektach łużyckich i częściowo objął północno-wschodnio-czeskie gwary, w których kończące zgłoskę w mrken, prawda, diunei, pruńi, do wti (Ból 17). Prócz tego przynajmniej podobny stan do tego, jaki panuje w pn.-zach. Wielkopolsce i na Kaszubach, panował w dialektach połabskioh, skoro w języ ku Drzewian naglosowe o- dało takie same kon-tynuanty jak wo-: rafii (*oko), raso (*osa\, rasmo (*osmojb) jak vads (*icoda), vdsk (*irottkh) i podobnie przed palatalnymi: riieo (*owbca), ruino (*olbśa), eiiro (*orje(łb ) jak vd rudo {*wh wodę), riite (*icolia), riif al (*orbh. 'gąsior’). Pokbskie pomieszanie nagłosowego o- z wo- zaznaczyło się już w dawnych zapisach nazw miejscowych z terenów między Labą i Odrą typu: Wilse 1281 (*olbse), Wilsowe 1226/32 (*olbśer-), Yirlin 1263 (*orbline>), Wurlc 1160 (*orblje) (Jeż 141).

W związku z omawianymi procesami pozostaje także następna eec-ha dialektalna: