ksi C4 85 C5 BCka 20051

IV.

ksią/.ki di a najmłodszych

ODBIORCÓW

W łomie I oni/, w poprzednich rozdziałach tej książki została scharuktery-zowana przede wszystkim twórczość literacka dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, a więc tej grupy odbiorów, którzy są przez, szkolę przygotowani do samodzielnego obcowaniu z tekstem literackim

W zasadzie poza naszymi rozważaniami pozostała bogata produkcja wydawnicza dla dzieci najmłodszych (w wieku przedszkolnym i z klas I i U szkoły podstawowej), czyli tej grupy odbiorców, którym kontakt z książka) umożliwiają pośrednicy (nauczyciele, rodzice, starsze rodzeństwo). Istnieje więc potrzeba poświęcenia temu zjawisku osobnej uwagi.

Potrzeby psychiczne dzieci najmłodszych, które nie są przygotowane do samodzielnego obcowania z. tekstem literackim, bywają zaspokajane głównie przez książki obrazkowe pozbawione tekstu lub też przez książki obrazkowe z niewielką ilością tekstu, len rodzaj wypowiedzi artystycznych, w których ilustracja pchli funkcję podstawową, trudno w całym tego słowa znaczeniu zaliczyć (z uwagi na charakter lwór/ywa artystycznego) do literatury pięknej. Halina Skrobiszewsku określa je po prostu mianem „książeczek" dziecięcych.

„Takie obrazkowe książeczki pisze - może oglądać samodzielnie dziecko nic umiejące jeszcze czytać. Ale nawet podczas oglądania ilustracji jest mu potrzebny ktoś dorosły, ktoś, kto potrali zinterpretować ilustracje, potwierdzi słuszny domysł, wyjaśni wątpliwości, z kim dziecko może podzielić się własnym zachwy tem, kto pochwali, że „mądre. wic. co obrazek przedstawia".

Nic wystarczy więc dać dziecku książkę, tak jak się daje piłkę czy klocki. Trzeba mu pokazać, ile możliwości stwarza ta nowa „zabawka". (...) Wtedy dopiero obrazek w książce „przemówi", przyszłym kontaktom z literaturą zapewni fundamenty, przyzwyczai do zdobywania wiedzy przez kontakt

z książką; a im bogatsza recepcja tyin większa dla odbiorcy przyjemność, tym trwalsze związki / nowym rodzajem przeżyć. Pomoc dorosłych w pierwszych kontaktach może mieć nn wiele lat decydujące znaczenie dla uczuciowego stosunku dziecka do książki i literatury, a więc w rezultacie także dla jego psychicznego rozwoju, l a pomoc wymaga od rodziców anielskiej cierpliwości. Wielokrotnie t>cd/ic dziecko zmuszało ich do pinlziwiania na przykład kotka, który pije mleko, czy do opowiadania przygód C»;jski Halbinki. Taka anielska cierpliwość jest profesjonalnym obowiązkiem wychowawczyń w przed szkol u"¹.

SERIE WYDAWNICZE ..NASZEJ KSIĘGARNI"

W okresie powojennym na rynku wydawniczym pojawiła się olbrzymia ilość książeczek w specjalnych seriach przeznaczonych dla najmłodszych odbiorców. Miały one przygotować dziecko do kontaktów z książką w ogóle i do autentycznego odbioru literatury pięknej oraz zaspokoić jego pierwsze potrzeby psychiczne; miały przyczyniać się do kształtowania wrażliwości estetycznej i wpływać na rozwój dziecięcej imugimteji.

Szczególnie zaslu/.ony na polu upowszechniania książek przeznaczonych dla dzieci najmłodszych jest Instytut Wydawniczy ..Nasza Księgarnia”. Już bowiem w roku 1948, z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Sztuki, wydawnictwo to uruchomiło serię wydawniczą pod nazwą ..f»wi;it w Obrazkach", w której zaczęły się pojawiać książki obrazkowe bez tekstu. Przeznaczone dla d/icci w wieku przedszkolnym ukazywały pory roku. typowe krajobrazy (góry. morze. las), bliskie dziecku środowisko przyrodnicze (zwierzęta), a także środki komunikacji. Książeczki / tej serii, s!uż.ąc wychowaniu umysłowemu. moralnemu i estetycznemu, pozwalały dostrzegać piękno otaczającego .św iata, budziły wrażliwość estetyczną, przyzwyczajały do obcowania ze sztuką plastyczną i odczytywania jej tworzywa językowego. Wydawnictwo zapewniło sobie współpracę najwybitniejszych grafików. W opracowaniu poszczególnych książeczek brali bowiem udział tej miary artyści, jak Hohdari Hocinnowski (htio. 1954), Józef Czerwiński {Ptactwo domowe, 1956; tV wotlzie, 1957), Zolia Fijałkowska (Córy, 1951), Janusz Jurjewicz (his. 1950. Skarby ziemi. 1956). Konstanty Marin Sopoćko (Maje zwierzątka, 1950). Ignacy Witz (Twoje miasto. 1951).

' li. SUnMumld KiLfiki nasijrth tłiieci..., %. I) -14