lektury j polski4

Wesele

Stanisław Wyspiańsk

przywódców, ludzi, którzy obmyślą strategię, zapanują nad żywiołem, będą patronować wyzwoleńca walce. Takich osób brakuje wśród weselnych gości. Panowie nie potrafią wesprzeć chłopów ani pokie rować ich działaniami Gospodarz zawodzi najbardziej, powierza misję zwołania powstańców nieodpowiedzialnemu, młodemu laskowi, który gubi złoty róg. I

Panowie podziwiają chłopów (Chłop potęgę jest i basta — Gospodarz), ale zachowują do nich pewia dystans, często ironizują (Radczyni, Dziennikarz). W konsekwencji sojusz inteligencko-chłopski jest złudzeniem, fałszywym majakiem (Pany — wyście ino do majaki — mówi Czepiec). j

Chłopscy bohaterowie Wyspiańskiego są zróżnicowani Najważniejsze kryterium to wiek i stosunek do kwestii narodowowyzwoleńczych. Najstarsze pokolenie reprezentuje Dziad, który nie wierzy w pojednanie, gdyż żywo pamięta o krwawych wydarzeniach. i

Ojciec i Czepiec to chłopi w średnim wieku, wyróżnia ich wysoka świadomość społeczna i duma z wiejskiego pochodzenia. (Czepiec mówi: Z takich, jak my, był Głowacki). Ojciec nie dostrzega niczego niepokojącego w małżeństwie córki i pana z miasta {Co tam po kim szukać stanu./ Ot spodobała się panuj Jednakowo wszyscy ludzie). Nie chce wracać do przeszłości Kwestia walki narodowowyzwoleńczej niezbyt go interesuje. Czepiec zaś to chłop o zawadiackim usposobieniu Interesuje się polityką (słynne pytanie Coz tam, panie, w polityce?), dąży do porozumienia z panami, potrafi zastosować różne formy zaangażowania w życie polityczne, od deklaracji do szantażu

Jasiek, Kuba, Kasper to najmłodsze pokolenie chłopów, których charakteryzuje poczucie konieczności walki narodowowyzwoleńczej. Oni również nie mają kompleksów z racji swego pochodzenia, zauważają zainteresowanie, które okazują im panienki z miasta.

Chłopi to ważna grupa społeczna, ich potencjał jest ogromny, niestety zaniedbany najwyraźniej przez izolowanie przedstawicieli wsi i konflikty społeczne. To niewątpliwie jedna z przyczyn narodowego marazmu, niemocy i bezsilności Zdaniem Wyspiańskiego, tylko solidarność całego społeczeństwa i porzucenie wielowiekowych uprzedzeń może gwarantować odzyskanie niepodległości.

Język i styl dzieła, budowa utworu

Dramat Wyspiańskiego zbudowany jest z trzech aktów. Autor wykorzystał elementy poetyki klasycznej, zastosował zasadę jedności miejsca i czasu. Zasada jedności akcji nie jest jednak precyzyjnie zachowana, a kompozycja „Wesela” jest raczej luźna — utwór wykazuje konwencję szopki. Bohaterowie pojawiają się na chwilę, aby odpocząć między kolejnymi tańcami, wymienić zdawkowe opinie, po czym ustępują miejsca kolejnej parze.

Język bohaterów „Wesela” jest zindywidualizowany. Chłopi mówią gwarą, jest to w przeważającej mierze gwara okolic Krakowa. W ich wypowiedziach nie brakuje regionalizmów, kolokwializmów, a nawet wulgaryzmów (słynna wypowiedź Czepca — Nie polezie orzeł w gówna).

Inteligenci posługują się językiem typowym dla swej klasy społecznej, wypowiedzi oddają mentalność, wiek, sferę zainteresowań a nawet stosunek do rozmówców. Są one bardzo ekspresywne, wyrażają emocje i intencje bohaterów, często zabarwiają się nutą ironii. Panowie z miasta nie są tak wylewni w swych wypowiedziach. Wyjątek może stanowić Pan Młody, który mówi bardzo dużo, używa dość prostych słów, chcąc w ten sposób jeszcze bardziej zbliżyć się do środowiska swej żony.

Ciekawe są liryczne wypowiedzi Racheli, bogate w metafory, symbole czy odwołania do tradycji. Jej ojciec używa języka typowego dla swej grupy wyznaniowej, a o pewnych rzeczach wprost {My jesteśmy takie przyjaciele, co się nie lubię).

Osoby dramatu, czyli zjawy, mówią tajemniczo, ich wypowiedzi są obszerne i patetyczne. Jednak nawet w tych poważnych fragmentach możemy dostrzec elementy humoru (Upiór — Gadu, gadu, stary dziadu). j

Konteksty i nawiązania

W literaturze: Tadeusz Boy-Żeleński „Plotka o «Weselu»” — zapis realiów ówczesnego Krakowa, skarb- j nica wiedzy o bohaterach dramatu Wyspiańskiego i recepcji dzieła; Kazimierz Wierzyński „Ojczyzna j

314