Obraz (109)
216 RUSKIE I POLSKIE
tetycznie „wysunięciem się na czoło spośród wszystkich kręgów cywilizacyjnych ludzkości”. A cóż ze Wschodem? Kłoczowski stwierdza, że „mimo kulturowo-religijnej żywotności, coraz lepiej poznawanej, nie można nawet porównywać wszechstronnej dynamiki kręgu zachodniego z przekształceniami, które dokonywały się na obszarach wschodniego chrześcijaństwa”14. Okazuje się, że nie ma wspólnej miary dla Zachodu i Wschodu, bo cóż może łączyć imponującą „dynamikę” z jakimiś powolnymi „przekształceniami”?
Zjazd gnieźnieński w 1000 roku symbolicznie wyznacza datę „narodzin cywilizacyjnego kręgu chrześcijańskiego, narodzin Europy w granicach ustalających się na tysiąc lat”. Podstawą rozkwitu Europy Środkowo--Wschodniej (Kłoczowski zajmuje się przede wszystkim Polską, Czechami i Węgrami) staje się „model zachodni”. On to gwarantuje wspaniały rozwój tych krajów. Cechy modelu zachodniego — w nieco modernizującym słownictwie Kłoczowskiego — to „społeczeństwo, oddolne inicjatywy i autonomia ludzkich wspólnot”15. One właśnie warunkują „gwałtowny rozwój zachodniego kręgu cywilizacyjnego”, łacińskiej chństanitatis. Bizancjum pozostaje na uboczu, oddalone coraz bardziej od chrześcijaństwa zachodniego i od jego twórczych mocy. Polska według Kłoczowskiego — mimo rozmaitych perypetii — odnajduje się szczęśliwie w kręgu zachodnim.
Piszący o Trzech Siostrach — Czechach, Polsce i Węgrzech — Lńszló Cs. Szabó podkreśla, że opowiedziały się one w X wieku po stronie Rzymu, po stronie jego „religii politycznej”. Zdaniem Szabó było to warunkiem ich przetrwania wobec napom teutońskiego. „Od tego, w jakiej mierze trzy królestwa upodobnią się do innych państw powszechnej Republiki chrześcijańskiej, zależało ich wzmocnienie, mimo wewnętrznych konfliktów i rozłamów. Gdyby w swoim czasie nie stały się nowoczesne, nie próbowały dotrzymać kroku Zachodowi, prawdopodobnie pochłonąłby je Drang nach Osten i dziś moglibyśmy oglądać zabytki czeskie, morawskie, polskie, węgierskie i serbskie tylko na wystawach etnograficznych”. Jedynie przystanie do chrześcijańskiej „religii politycznej” mogło je ocalić przed — przypominanym tu już — strasznym losem plemion polabskich. „Najkrwawsza wojna krzyżowa toczyła się przeciw Słowianom połabskim; ogłosił ją św. Bernard z Clairvaux, fanatyczny prorok średniowiecznego Złotego Wieku. Podobnie jak zakończoną klęską drugą wyprawę do Ziemi Świętej. Nie przypuszczał nawet, ile krwi zbroczy jego ręce”16. Przypomnijmy, że uwagi Szabó powstały na marginesie książki o chrześcijańskim średniowieczu w Europie Środkowej, napisanej przez dwóch uczonych angielskich, dwóch niemieckich, jednego czeskiego i jednego polskiego17.
Słowiańskolć
Obydwaj wymienieni badacze — Potkański i Kłoczowski — musieli zająć się stosunkami kościełno-języ-kowymi w „młodszej Europie”. Idzie przede wszystkim o pozycję języków rodzimych, słowiańskich wobec łaciny.
Misję Konstantyna-Cyryła i Metodego, starających się o dopuszczenie języka słowiańskiego do liturgii chrześcijańskiej, Potkański uznaje za „śmiałą innowację”. Ale jak w istocie rysowały się szanse tego eksperymentu na Zachodzie? Łacina przecież była „językiem światowład-nego rzymskiego imperium”, na którego gruzach rzymski Kościół wzniósł swoją wspaniałą strukturę. Potkański z naciskiem kilkakrotnie podkreśla, że łacińskie duchowieństwo niemieckie, największy wróg słowiańskiego Kościoła, oparło się na Rzymie. „Coraz silniej na zacho-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Obraz3 (109) 7. Nakładanie i zdejmowanie przedmiotów powinno odbywać się przy za-
Obraz (113) 224 RUSKIE I POLSKIE ropejczycy”30. Orientalizmu nie odstępuje poczucie absolutnej wyższ
Obraz (114) 226 RUSKIE I POLSKIE ujmuje różnicę w kontekście porównania katolicyzmu i protestantyzmu
Obraz (118) 234 RUSKIE I POLSKIE Podobnie jak osobliwą aberrację Kapuściński traktuje przekonanie, ż
Obraz (119) 236 RUSKIE I POLSKIE nią cudzoziemską relację o euroazjatyckim mocarstwie, dokładniej —
Obraz (128) 254 RUSKIE I POLSKIE nej religii, bo Mariusz Wilk jest poganinem” [Jam poganin. Mariusz
Obraz (129) 256 RUSKIE I POLSKIE 97 D. Masłowska, Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, Warsz
174. Jakie wartości polskiej literatury ostaną się na zawsze - niezależnie od gust
edukacja14 308 XX wiek Episkopat Polski nie zgodził się na uzależnienie wychowania religijnego od ko
18755 Obraz4 (16) 130 A powtóre polski kierunek narodowy stać na to, by umiał nadać naprawdę narodo
Obraz8 (9) UWARUNKOWANIA WYBORU GRUP ODNIESIENIA NORMATYWNEGO 125 się na zajęcia pod koniec semestr
Obraz (235) Mówiąc chudy jak cukierek narażamy się na zarzut- nietrafnego doboru „wzorca’ i przedst
Obraz4 2 stanowiące granice poszczególnych odcinków łuków składających się na owal. Symetralne te p
Obraz0 2 Oznaczenia bruzd i wnęk. Bruzdy i wnęki oznacza się na rzutach w skali od 1 : 50 do 1 : 20
Obraz97 w sposób nieuczciwy. Kontrola pedagogicznie wartościowa opiera się na wspólnocie celów nauc
więcej podobnych podstron