Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej G Gołembski (153)

154 VI. Oddziaływanie na przedsiębiorstwa turystyczne...

już około 10 biur (w tej chwili w ramach centralnej struktury funkcjonuje 18 oddziałów). Juventur zaś po rozwiązaniu centrali w 1994 roku pozostawił dotychczasowym kierownikom biur wybór: rozwiązanie działalności lub przejęcie jej na własny rachunek. Większość wybrała samodzielność. Własny produkt, zarówno ten tworzony w ramach działalności Almaturu, jak i ten tworzony na bazie przejętego majątku trwałego przez samodzielne jednostki Juventuru, stanowi coraz mniejszy udział w sprzedaży tych produktów.

Po 1989 roku powstało w Polsce kilka firm tour operatorskich, reprezentujących własny lub nieznany kapitał i specjalizujących się głównie w organizacji imprez autokarowych. Najbardziej znanymi i funkcjonującymi do dzisiaj są: RAINBOW TOUR, ITAKA, ALPINA, GLOBTROTTER, HOLI-DAY TRAVEL.

W ciągu ostatnich czterech lat pojawiły się na polskim rynku także przedsiębiorstwa, których głównym kierunkiem działania jest organizacja imprez lotniczych: SIGMA TRAVEL, STANDARD TRAVEL, OASIS TOUR POLSKA, SKOCZYŃSKA TRAVEL. Zdobyły one od 3 do 8% rynku. Nie sposób nie wspomnieć tu o spektakularnym sukcesie SCAN HOLIDAY TOURS, który prowadząc działalność w zakresie organizacji imprez czarterowych zdobył w ciągu zaledwie dwóch lat blisko 50% rynku, spychając na drugie miejsce, mające dotychczas prawie monopolistyczną pozycję na polskim rynku, PBP S.A. (w 1996 r. ok. 25% rynku).

Podstawą sieci tworzonej przez wchodzących na rynek polski tour operatorów są powstające w ostatnich latach setki małych biur prywatnych. W kilku utworzonych w ten sposób sieciach funkcjonuje około 1000 podmiotów, co stanowi ł/3 wszystkich zarejestrowanych w Polsce przedsiębiorstw turystycznych, a w praktyce około połowy działających. Niektórzy tour operatorzy wybrali kształt sieci dystrybucji opartej wyłącznie na agencjach turystycznych, np.: Rainbow Tour, Oasis Tour, Pak Tours, inni posiadają również własne biura sprzedaży: Sigma Travel, Itaka, Scan Holiday, Konsorcjum PBP, Holiday Travel, Globtrotter, JDJ Service¹⁷.

Niestety mankamentem jest to, że żywiołowy rozwój podaży wielokrotnie odbywa się kosztem jakości i uczciwości obsługi. System licencyjny - stanowiący formę przeciwdziałania nieuczciwości i braku kompetencji, jest nadal nie w pełni dopracowany. Do tej pory nie udało się też ściągnąć poważniejszego kapitału z zagranicy, szczególnie angażującego się w budowę bazy turystycznej.

¹⁷ G. Gołembski, R. Ropa, System dystrybucji usług turystycznych w okresie przemian gospodarczych w Polsce, „Problemy Turystyki” nr 1-2, 1998.