S Górski Metodyka Resocjalizacji (21)

trzeb jest bardziej efektywne niż wzmocnienie negatywne, wiqia.ce się z nieprzyjemnością i strachem.

Ponadto, im częściej działanie problemowe przynosi jednostce oczekiwane rezultaty, tym chętniej wychowanek je stosuje. A im częściej podopieczny działa problemowo, o nie automatycznie, tym wyższy jest poziom jego refleksyjności.

Resocjalizacyjne znaczenie podnoszenia refleksyjności podopiecznych polega na powściąganiu impulsów w ich zachowaniu. Emocje „przepuszczone przez filtr refleksji" znacznie słabną. Dlatego też w chwilach silnego napięcia (np. gniewu), często zaleca się „policzyć do stu", oby utorować drogę refleksji przez dominującą w danym momencie emocję i utrzymać w ten sposób właściwą proporcję między myśleniem i działaniem.

' Wzmacnianie siły woli. Wyeliminowanie impulsów z \zachowań podopiecznego jest uzależnione także od si-ły jego woli, która oznacza zdolność do podejmowania rozsądnych i moralnych decyzji oraz do realizowa- | nia powziętego postanowienia, pomimo wewnętrznych oporów i zewnętrznych przeszkód^/

Wychowanek ma silną wolę wówczas, jeśli wychodź zwycięsko z wewnętrznych walk, w których biorą gór wartości pozytywne nad negatywnymi społecznie, np jeśli podopieczny, mimo silnego pragnienia natychmia stowego posiadania jakiejś rzeczy, pod wpływem reflek sji dochodzi do wniosku, że jednak (np. ze względu n dalsze konsekwencje) lepiej jest zapracować na uzyska nie upragnionego przedmiotu niż ukraść go. Silna wol stanowi także istotny element składowy zdolności wyrz kania się natychmiastowej przyjemności, na rzecz wi szych przyjemności, choć bcrdziej odległych w czosi Jeżeli wychowanek takiej zdolności nie ma to wówcz nie potrafi on oprzeć się pragnieniu np. ukradzenia cz goś, czy innego negatywnego działania, mimo że wi iż postępuje źle i nieuczciwie.

i Można wskazać pięć zasadniczych warunków kształ wonią się silnej woli oraz odpowiadających im dział wychowawczych ⁴⁵)

⁴³ C. Czopów Młodzież o przestępstwo. T. II. Warszawa T

». 161-162.

- siła woli zależy od kształtowania się światopoglądu oraz rozwoju uczuć moralnych, a więc i solidarności z bliskim człowiekowi środowiskiem społecznym (grupą). Na takim właśnie podłożu kształtuje się poczucie obowiązku. Stąd też siła woli wychowanka będzie zależała od właściwego wychowania światopoglądowego i moralnego;

- jednym z ważniejszych elementów siły woli jest umiejętność podejmowania decyzji. Kształtuje się ona w toku samodzielnego rozwiązywania zadań w sytuacjach trudnych, jednakże odpowiadających możliwościom wychowanka oraz wymaga wiary we własne siły. Kohieczne jest zatem organizowanie odpowiednich sytuacji i wprowadzanie do nich impulsywnych wychowanków tak, aby musieli konkretnie działać w trudnych warunkach. dostosowanych jednak do ich możliwości oraz — co jest bardzo ważne - stwarzających im szanse osiągnięcia sukcesów życiowych;

Jednocześnie wyrażających ich potrzeby ideałów życio wych;

- silna wola kształtuje się jedynie w warunkach realnej oceny zamiarów i własnych możliwości („mierz siły na zamiary”). Nie umożliwia więc formowania się silnej woli podejmowanie postanowień niewykonalnych (np. wymuszane często przez wychowawców przyrzeczenia, /•* „już więcej nie będę..."), czy też wysuwanie nierealnych zamiarów (np. „będę najbogatszym człowiekiem iwiata"). Wychowawca musi zatem inspirować wychowanków do przyjmowania przez nich realistycznych, a

pozbawiona tego rodzaju krytycyzmu wobec siebie

- aby mogła powstać silno wola, niezbędna jest Umiejętność jednostki do oceniania swych działań i ich ‘ ulków z pozycji obserwatora, niejako z zewnątrz. Oso-

iwolch czynów nie może wykształcić silnej woli. Wy-owunkowi są więc potrzebne umiejętności abstrakcyj-myślenia, bezstronność obserwacji i ocen oraz njętność obiektywnego oceniania własnego „ja", ni/ano przez wychowawcę sytuacje winny zatem ćwi-iak/o tego rodzaju cechy;

•lin można ukształtować silnej woli bez stałego jogu w przezwyciężaniu wewnętrznych oporów i żernych przeszkód. Działania wychowawcze powinny 49