scs53

W*l>łł&ną kategorią jest więc liczba. 1'dny zasób form Rranuuycznych przedstawia r*»ykladow» mnwicnk perfectum ni czasownika He mi:

Yitnfł j§ hy

	part. pract. act. 1		I	praes. od byli
	Ili,	f.	n.
SR. 1.	nesh	nesla	nesh	jesnib 1.
2.	nesh	nesla	nesh	jesi
3-	neslh	nesla	nesh	jesib
pi.»-	nesłi	nesły	nesla	jesnib
2.	nesli	nesly	nesla	jeśli
3.	nesli	nesły	nesla	splh
dn. 1.	nesla	nesli	nesli	jesvl
2.	neda	nesli	nesli	jesla
3-	nesla	nesli	nesli	jesfe

2) We wcTcśnicjraych zabytkach języka ses. perfectum można spotkać stosunkowo rzadko. Użycie jego wzrasta w zabytkach młodszych, np. w Kodeksie Sawy, a zwłaszcza w Kodeksie Snpraskim..Ogólnie biorąc, czasy prosie (imperf., aoryst) .mają zdecydowaną przewagę nad perfectum._t

Z poświadczonych form perf.^najczęśdej można spotkać 2. sg., a następnie 3. sr. Formy r.n. w 1. i 2. os. nic mają, podobnie jak w innych językach słowiańskich, praktycznego zastosowania; z reguły w r.n. używa się form 3. os.

-Unrmy zaprzeczone perf. tworzyło się w języku scs. przez połączenie part. prąd. act. II z odpowicilnią formą osobową zaprzeczoną czasownika byli, o więc sg.: Hćił/w., nisi, nfsth\ pł. nestm,, nisie, ne Sptb* du. nimi, nista, nisie', czasownik ten z reguły zajmował pierwsze miejsce, por. nesh jesmu lub jesnib neslh, ale nisnib nesh 'nie niosłem* itp.

W związku z rozszerzeniem się stopniowym perfectum złożonego w języku scs. i zastępowaniem przez niego czasów prostych warto przypomnieć, że jedyną pozostałością starego pic. i wczps. perfectum niczłożoncgo (prostego) jest forma 1. sg. ra/e ‘wiem’ występująca wyjątkowo w języku scs. w funkcji praes. obok |M»l\iawowrj litmiy renih (zol*. 5 39* ••*)•

t4)łJpowicd 1 liki cm scs. perfectum złożonego jest w języku polskim przekształcony już ęzn* pr7.eszły, w którym, nastąpiło zrośnięcie dawnego part. pract. act. II na

osobową czasownika być, por ,niosleni, nioslel, niósł, niosłam, niosłaś, iiiitsło, uindo, meihśmy, nieśliście, nieśli, niosłyśmy, niosłyście, niosły. W 3. sg. i 3- pinie ma tu śladu po formie słowa posiłkowego, por. niósł, niosła, niosło, nieśli, niosły. V. innych różnic warto podnieść to, żc dawne trzy rodzaje w pl. zostały zastąpione przez dwa, tj. męskoosnbowy i riiemęskoosobowy, por. nieśli, niosły.

W języku rosyjskim ze względu na zanik słowa posiłkowego w praes. brak jest wyżej opisanego typu perfectum, Uogólniło się tu połączenie formy imiesłowowej z odpowiednimi zaimkami osobowymi, por. ja, ly, on h nisja, ty, ona -I- nesla, ono +

im

1111

Ą ntilo, my, vy, oni-i-n iii, W 'pl. jc*l jedna wspólni forma dla wszystkich trzech rodzajów¹.

O wtzełkidi zmiana esy rosyjskim poucza

jb. ritiWiimprffictom____^ •

y przez połączeniejwit^praet. act. II na -h,.-l*+d*lMvn pwiedniej formie osolwwcj impcrlpctuinjuh ąpffou. co zapisać w następującej formule: tum ipart pract- act. II-ftósz* {U%%, byjy) — ; by zestawić pełny paradygmat plusquampcrf. na wzór perf., aj typ)_s nesh białe jbj, &r), nesli biafomi (biroms, byjoni»), nesli biotę i^X9- byję, byię) itd. W istocie jednak formy w języku-Sca. bardzo rzadko. Oznaczały one zapewne czas .nnego czasu przeszłego, tzn. uwydatniały czynność wcześniej* rzesz lal por. np. out ie truidi «ę «(» pęti sSdiaSe lako na Kato' lifayę vz> gradb ... ‘Jezus utrudziwszy się drogą(w dro-rjzy studni .... uczniowie bowiem jego odeszli (odeszli byli) polskim odpowiednikiem, sęs. plusquamperf^jcsLarchaiczna-~~|typU przyniósł był lub był przyniósł, przynieśli byli lub. [pwiednim nacechowaniem stylistycznym.

Futurum

niskich, formami prostymi czasownika lob formami zlożo-wnikiidokonane (perfektywne) ze względu na swoją budowę •czą) wyrażają czas przyszły za pomocą form prajca., por. fyłYjg itp. jest to’tżw. czas przyszly prosiy. W przeciwieństwie lokonane (imperfektyume) tworzyły .czas przyszły w sposób W języku scs. można wyróżnić dwa podtypy futurum złażo-(płcjnol

c na oso >owa czasowników posiłkowych imeti, naięli {mięli}, iiczni cieni odntiśncim czasownika, cp schematycznie można

•'    *    II    i

Bi nalbnę (tisćtwę) ycjffę ...łi df. Al imamu glagolati 'będę mówił (mówiła)¹; imate wali 'wej* ndłti 'będą rucnawidzicć’; nebrłlti miute.* ‘będzie zanied-

Mrti »W (n«/a) ii, neiil (fiti/il, neilo) e. neifi me, neiti He. nefN u; ach. i, pwtę (*«/«, neilo) je, neili (neile) imo. neiil {wk) ile, "fili (neiłe, netta) V«ł {"/fda), jf njal {njeiln, njeilo), my ir/«7i {njrite), tle iyVWr; (njesle), tu («9>    ^,l'i (»<•;) njetloj    <««/«>

ly) jtmr. neili (netly) jur, nati

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
51202 SDC11016 wspólnij kategorią jest więc liczba. Polny zasób form gramatycznych przedstawia przyk
SDC11016 wspólnij kategorią jest więc liczba. Polny zasób form gramatycznych przedstawia przykładowo
Planuje przyszłość, wyznacza sobie cele, wierząc w ich osiągnięcie. Skupia się na działaniu, jest, w
DSC00006 (3) i ostatecznieI-torf jak widać, stiuktura wzoru na krzywiznę jest więc dość złożona. Nie
1tom341 13. ELEKTROTF.RMIA 684 Ze względu na i/ę korzystnie jest więc eksploatow ać układ przy dużyc
Osoba zwraca się na zewnątrz, jest więc z natury komunikowalna, jako jedyna spośród bytów, Można
SNC03782 Rys. 12.4. Izotermy na poziomie morza sezonowe przesunięcie nie jest więc wielkie, zwłaszcz
img029 29 gdzie L Jest liczbą dodatni? mniejazę od jedności. Funkcja f Jest więc odwzorowaniem zwęża
r4 ku, budynku na dalszym planie. Cały pejzaż narysowany jest więc kreskami jednego typu. Wszystkie
P1020570 (2) Szczepienie jest więc rodzejem immunizacji czyli uodpornienia się organizmu na określon
kat C 32 62 62 PODRĘCZNIK KATEGORIA C Koniec Umieszczona pod znakiem tabliczka T-23e oznacza, że na

więcej podobnych podstron