skanowanie0038 2

Każda osoba w grupie w indywidualny sposób przeżywa konflikt. Dla niektórych pacjentów wyrażenie motywu wzbudzonego może być ważniejsze, inni bardziej intensywnie przeżywaj.! lęk, chociaż wszyscy reagują wewnętrznie na konflikt ogniskowy, także psychoterapeuta.

lemat grupowy definiowany jest jako seria konfliktów ogniskowych połączonych podobnymi motywami wzbudzonymi. Zmiana tematu odbywa!się wtedy, gdy pojawia się nowy motyw wzbudzony. Motywy wzbudzone odnoszą się do trwałych, podstawowych pragnień i impulsów. Konflikty ogniskowe, które tworzą jeden temat grupowy, mogą różnić się motywem reaktywnym i/lub rozwiązaniem. Można przytoczyć następujący przykład zmiany lematu grupowego. Motywem wzbudzonym, uaktywnionym w grupie była „chęć wyrażania agresywnych impulsów bez ograniczeń”, a motywem reaktywnym „obawa przed urażeniem terapeuty”. Grupa kolejno eksplorowała następujące rozwiązania: (a) zgodziła się, że terapeuta może przyjąć agresywne impulsy, (b) określiła agresywne impulsy jako nieszkodliwe, (c) zgodziła się, że będą one wyrażane w sposób umiarkowany. Na następnej sesji, przy zachowanym tym samym motywie wzbudzonym, zmienił się charakter motywu reaktywnego na obawę przed karą. Przebieg spotkania zdominowany był przez obawy. Grupa nie mogła przyjąć satysfakcjonującego rozwiązania. Pod koniec sesji pojawiło się nowe, skuteczne rozwiązanie — „psychoterapeuta będzie raczej chronić pacjentów i grupę jako całość, nie będzie urażony oraz nie będzie karać za wyrażanie wrogich impulsów”. Na następnej sesji pojawił się nowy motyw wzbudzony — „chęć, aby terapeuta spełniał wszystkie pragnienia uczestników”.

Kiedy pojedynczy temat panuje w grupie, zmierza ona zarówno w kierunku bezpośredniego ujawniania motywu wzbudzonego, jak i w kierunku przeciwnym. Ruch w kierunku bezpośredniej analizy i ujawniania motywu wzbudzonego jest rezultatem przyjęcia rozwiązań przyzwalających. Tendencja grupy do oddalaniasię od ujawnienia motywu wzbudzonego jest rezultatem przyjęcia rozwiązania restryktywnego, które obniża obawy, pozwalając jednocześnie na częściowe, pośrednie wyrażenie motywu wzbudzonego. Autorzy tej koncepcji nie mówią o oporze. Odpowiednikiem oporu w ich ujęciu jest przyjmowanie rozwiązań ograniczających. Zjawisko oscylacji między rozwiązaniami przyzwalającymi i ograniczającymi traktują jako naturalne. Wyeksponowanie, nadmierne ujawnienie motywu wzbudzonego zwykle mobilizuje do uaktywnienia obron.

Kulturę grupy tworzą skuteczne rozwiązania przyjęte przez grupę. Określa ona: cel grupy, stosunek między pacjentami a terapeutą, granice ekspresji uczuć, możliwe do przyjęcia treści, możliwe do zaakceptowania sposoby interakcji. W takim ujęciu kultura grupy jest odpowiednikiem norm grupowych.

Na kulturę grupy składają się rozwiązania, które zostały stworzone przez grupę i nigdy nie zostały zmienione oraz wcześniejsze rozwiązania, niedawno zmodyfikowane. Zmiany rozwiązań występują tylko wtedy, gdy grupa zgłębi motyw reaktywny związany z danym rozwiązaniem.

W początkowej fazie rozwoju grupy przyjmowane są głównie rozwiązania restryktywne. Koniec pierwszej fazy charakteryzuje się poczuciem przynależności do grupy wszystkich uczestników i uwolnieniem od napięcia spowodowanym znalezieniem skutecznych rozwiązań konfliktów ogniskowych. W drugiej fazie — stabilizacji grupy, powracają dawne tematy, ale modyfikowane są rozwiązania w kierunku bardziej przyzwalających, które dopuszczają bardziej jawne wyrażanie pragnień i obaw. Pewne problemy są stale dla grupy niezależnie od czasu jej trwania i dlatego powracają, są to np.: dawanie sobie rady z wrogością, zdawanie sobie sprawy z własnych odczuć, bez nadmiernego ulegania im, zachowanie integralności własnej osoby podczas wchodzenia w ważne związki z innymi ludźmi.

4.2. FAZY ROZWOJU GRUPY PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

Poniżej przedstawione zostaną cztery fazy rozwoju grupy terapeutycznej z uwzględnieniem ról grupowych, najważniejszych zjawisk, norm grupowych, tematów.

4.2.1. Faza orientacji

Przedmiotem jawnej komunikacji pomiędzy uczestnikami w fazie wstępnej są często: określanie celów funkcjonowania grupy, wstępna, fasadowa prezentacja własnej osoby, niektórych trudności i symptomów, wyrażanie obaw i wątpliwości związanych z udziałem w grupie. Na mniej jawnym poziomie odbywa się wyrażanie stosunku i oczekiwań wobec terapeuty, pierwsze ustalanie relacji wobec innych uczestników grupy, określenie własnego miejsca w grupie.

Pacjenci wchodząc do grupy odnoszą się, ustosunkowują emocjonalnie do terapeuty i innych uczestników grupy podobnie jak w ważnych związkach. Prezentują zachowania ujawniane także w istotnych grupach odniesienia, takich jak rodzina, grupa rówieśnicza.

Określanie stosunku do psychoterapeuty można scharakteryzować przez analogię do znanych, podzielanych w naszej kulturze, ról społecznych, którym przypisywany jest autorytet. W tabeli l zamieszczono charakterystyki pięciu sposobów odnoszenia się do terapeuty z uwzględnieniem: stosunku uczuciowego, oczekiwań kierowanych do niego oraz typowych postaw. Poszczególni pacjenci mogą ustosunkowywać się do psychoterapeuty w jeden z opisanych sposobów lub przejawiać zachowanie charakterystyczne dla kilku / nich. Należy pamiętać, że zwykle nie wyrażają jawnie własnych emocji i oczekiwań wobec lidera. Przejawiają je pośrednio w zachowaniach i wypowiedziach niekoniecznie kierowanych do psychoterapeuty. Sposób odnoszenia się do lidera na tym etapie ma charakter przeniesieniowy. Wzorcami stosunku uczuciowego są relacje ukonstytuowane z rodzicami lub ich wersja życzeniowa. Znacząca część uczestników grupy może ustosunkowywać się w len sam sposób do terapeuty, jak np. do dobrego ojca.

Bardziej złożona jest kwestia, w jakim stopniu psychoterapeuta podtrzymuje nastawienia emocjonalne i oczekiwania pacjentów co do jego osoby występu jącej w jednej z wymienionych ról (dobrego ojca, przyjaciela, lekarza, przywódcy du