skanuj0079 2
które przy niedorozwoju mowy mogą zastępować pewne jednostki leksykalne z systemu dorosłych.
3. W wypowiedziach dziecka występowały wszystkie części mowy. a więc zarówno rzeczowniki, przymiotniki, zaimki i liczebniki, jak i czasowniki i przysłówki, nadto także przyimki, spójniki, partykuły.
4. Chłopice zna różne rzeczowniki, które nie należą do podstawowego zasobu słów, np. kulofta 'kierowca’, maska 'maska’, tuu ’|ył’ (w wyspecjalizowanym znaczeniu ’tyl samochodu'), lunatka Mornctka\palpa 'korba’, nalku ’narly\ klan "kran’, mampa ’małpa’ itp.
5. W stosunkowo obszernym materiale nie spotkałem neologizmów słowotwórczych, które w okresie rozwijania się.mowy dziecka występują w dużej ilości. Badany posługuje się zarówno wyrazami podstawowymi, jak i pochodnymi (derywatami), np. pa lufa palica’, fopatjjfopatat ‘chłopak// //chłopaczek’ itp. *
6. Brak przypadkowego morfologicznego przekształcania wyrazów. (Zjawisko takie występowało na szeroką skalę, np. u pewnej sześcioletniej dziewczynki z niedorozwojem mowy: talik 'talerz’, kamyk 'komin*, fysyk łyżka’ itd.).
7. W procesie nazywania zdarzają się pewne nieprawidłowości które jednak należy tłumaczyć zaniedbaniem środowiskowym.
Przytoczyłem szereg argumentów, które przemawiają za diagnozą odkształcenia jednostronnego, obejmującego jedynie formę znaku językowego. Warto dodatkowo zasygnalizować, że w badaniu 111 stwierdzono u chłopca znajomość nazw kolorów: pautt 'biały’, tal nu 'czarny', nupaśku 'niebieski*, tufimu 'czerwony*, śuutu ‘żółty’ Munu zielony’ (dial. źilony). Chłopiec mylił nazwę koloru białego i żółtego.
Uwagi o fleksji i składni A. Fleksja
W zakresie fleksji obserwujemy jedynie wtórne odchylenia — wynik ograniczenia inwentarza fonemów. Odchylenia te polegają na nieadekwatnym oddawaniu niektórych morfemów formotwórczych, np. morfem -0v7, wykładnik celownika 1. poj. większości rzeczowników rodzaju męskiego, jest wymawiany w postaci -aui{ (fOpatami 'chłopakowi1). Konsekwencją substytucji fonetycznych jest też nasilenie form synkretycznych, które są szczególnie dobrze widoczne w odmianie rzeczowników żeńskich z zakończeniem na -a:
M. puuupaśa 'kiełbasa’
D. puuupaśu 'kiełbasy’
C. pujiupaśa 'kiełbasie’
B. puuupaia 'kiełbasę’
N. puuupaśo 'kiełbasą’
M. puuupaia 'kiełbasie'
W odmianie mamy tu zatem tylko trzy formy, z morfemem -a (odpowiednik morfemów-a, -e, -ę występujących w normalnych wypowiedziach otoczenia). -u (odpowiednik końcówki -y) oraz -o (realizacja końcówki -ą). W normalnym paradygmacie fleksyjnym synkretyzm dotyczy celownika i miejscownika, w wypowiedziach chłopca aż cztery formy brzmią jednakowo: M = C — =B = M! Innowacje te utrudniają rozumienie. Ograniczenie inwentarza fonemów daje również w efekcie niemal całkowite zniesienie wymian morfologicznych jakościowych. Sytuacja w tym zakresie da się łatwo zrekonstruować opierając się na systemie fonologicznym. Wyrazy o zmienionym kształcie uzyskują duży stopień stabilności.
B. Składnia
Teksty, ńa podstawie których można wnioskować o opanowaniu przez chłopca składni, zostały uzyskane na podstawie historyjki obrazkowej. Spontanicznych tekstów nie udało się zapisać ze względu na trudności kontaktu 7. dzieckiem (onieśmielenie i zahamowanie badanego, ograniczone rozumienie wypowiedzi chłopca przez badającego). Przykładowo trudności te ilustruje następujący dialog:
— Czy macie psa w domu?
• — Nu.
' ■— A jak się nazywa?
— Pasu (ojciec wyjaśnia: 'Bosy')
— Następnym razem narysujesz mi tego psa i jego budę.
— Pafla (= dobra).
Oto dwa teksty z badania I, które pozwalają zorientować się w sposobach budowania zdań przez dziecko:
1. Paś.fopat. Paś.fopat. Laśo, tu śkauo. Paś puua. Paś punuś fopatauu tuiiat. (Pies, chłopak. Pies, chłopak. Leżą, tu stoją. Pies pływa. Pies przyniósł chłopakowi kijek).
‘ 2. Fopatat pośut pa śplapu. Po co? Po puuupaśo. A dalej? Fopatat uuta po pomu. Fopatauu folataua puuupaśo. Fopat spala puuupaśo. (Chłopaczek poszedł do sklepu. Po kiełbasę. Chłopaczek idzie do domu. Chłopakowi wyleciała kiełbasa. Chłopak zbiera kiełbasę.)
m
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
DSCN3846 pewne określone wartości, które przy dłuższej pracy w warunkach rezonansu mogą doprowadzić
skanuj0057 (26) I Chorzy z bólem przewlekłym mogą w wielu przypadkach przy kriBennym stosowaniu TENS
skanuj0166 (3) 174 Przy substytucji pełnej istnieje całkowita swoboda zastępowalności jednego czynni
skanuj0036 (114) I
skanuj0057 (26) I Chorzy z bólem przewlekłym mogą w wielu przypadkach przy kriBennym stosowaniu TENS
skanuj0010 2C0 CLAUDE LEVI-STRAUSS mogą mieć przyznane — w rytuale Pueblo — funkcje wojenne. Zagadni
skanuj0565 116_____Rozdział 3 Podmiotem restrukturyzacji mogą być zarówno przedsiębiorstwa sprawne,
skanuj0019(1) OBLICZANIE PRĄDÓW ZWARCIOWYCH Dla schematu zastępczego sieci przy zwarciu: . , di i +
1tom247 9. METROLOGIA 496 dokładności zastępują one wagi prądowe i wagi pierścieniowe (które przy wi
DSC06921 Podstawowe znaczenie dla dalszych naszych rozważań mogą mieć pewne twierdzenia, które stano
62257 skanuj0166 (3) 174 Przy substytucji pełnej istnieje całkowita swoboda zastępowalności jednego
Pewne sprawy, które należą do procesu mogą być załatwione w postępowaniu nieprocesowym i odwrotnie n
skanuj0024 . Które ze zdań dotyczących mechaniki stawu kolanowego jest fałszywe ? a. mchy obrotowe z
skanuj0009 stym: jest konstrukgą, która może zawierać pewne, elementy z realnego świata. Te elementy
więcej podobnych podstron