Snap14

Pogranicze życia

a w latach następnych inni badacze, także na innych wirusach⁴². Dające się krystalizować makrocząsteczki wirusowe są polimerami, głównie białkowo-nukleinowymi, niektóre wirusy (zwierzęce) posiadają nadto tłuszcze, czasem heksozy i biotynę. Nukleo-proteid wirusowy jest tak zbudowany, że główna masa kwasu nukleinowego mieści się wewnątrz, białko zaś tworzy powłokę zewnętrzną; aktywność zakaźną przypisuje się części białkowej, a reprodukcyjną - nukleo ty dowej⁴³.

Ale odnośnie do natury wirusów istnieją również poglądy przeciwne do omówionych. Już niektórzy z pierwszych badaczy' chorób wirusowych (D. Iwanowski, M Ga-maleja) w ślad za 1.. Pasteurem opowiadali się za mikrobową (organizmalną) naturą wirusów. Dalsze badania - m.in. A. Gratii, F. M. Burneta, C. Levaditiego, C. H. Andre -wesa, S. E. Lurii, K. S. Ryżkowa - wykazały, że nie tylko w wielu funkcjach, ale i w'uproszczonej strukturze istnieją podobieństwa do budowy materii komórkowej, a wiec heterogeniczny i skomplikowany skład chemiczny, różnorodne kształty, różne masy przy jednakowych wymiarach. Te cechy chemiczne warunkują specyficzne właściwości biologiczne, do których zalicza się przede wszystkim rozmnażanie się i zmienność. W rozmnażaniu się (tzw. namnazaniuj po wniknięciu do komórki części nukleinowej wirus przechodzi okres utajonego zakażenia, następnie zjawiska genetyczno-re-kombinacyjne i przestawienie metabolizmu komórki na produkcje nowych cząstek wirusa i wreszcie uwalnianie cząstek potomnych. Z procesami genetycznymi (mutacje, rekombinacje, transformacja, transdukcja) wiąże się zmienność dotycząca wirulencji, ekologii i pasożytnictwa wirusów, ich własności antygenowych. Poza cechami podobnymi do cech innych pasożytów i bakterii (zdolność rozmnażania, swoiste własności części białkowej i nukleotydowej, dziedziczność, zmienność) wymienić jeszcze trzeba adapta-cyjność i plastyczność wirusów, wyrażającą się w ich zdolności do dostosowywania się do określonych warunków środowiska (wewnątrzkomórkowego) z możliwością powrotu do właściwości pierwotnie posiadanych. Cechy te wskazują wyraźnie na ożywioną naturę wirusów.

Powyższy wniosek co do natury wirusów nic niweluje trwających nadal w tym przedmiocie sporów, które w dużej mierze zależą od przyjmowanej definicji życia. W myśl ogólnobiologicznej definicji życia, jaka zostanie zarysowana w następnym rozdziale, możemy stwierdzić, że charakterystyczny dla żywego organizmu zespól cech życiowych może w przypadku wirusów zostać zredukowany do niezbędnego minimum. Tak więc wirusy jako najmniejsze formy morfologiczne życia o określonym stopniu uorganizowania strukturalno-molekulamego dokonują (mimo braku metabolizmu w ścisłym sensie) syntezy specyficznej substancji wirusowej, mają zdolność przeżywania i zachowywania równowagi dynamicznej, nawet w stanie obniżonej aktywności poza komórką (anabioza), samoregulacji, budowania siebie i namnażania podobnych sobie

O (ych badaniach por C. A. K n i g h t: Wirusologia molekularna, z ang. tłum. A. P i c k a r o w i c z. Warszawa 1977,22 -35.

*’ ]•'. H Crick, J. D W a t s o n: Yirus slructure generał principles, w: The naturę of uiruses, Ciba Found Symp. I.ondon 1957, 12 13; por. T. Baranowski: Wirus jako cząsteczka, w: Biologia wirusów, Warszawa 1956. 11.

jednostek. Jest to więc w odczuciu biologa najniższy, ograniczony stopień życia, dolna granica organizacji życiowej.

Zespól cech życiowych wirusa stanowi kryterium odróżniające go od molekuł nieorganicznych i od takich elementarnych jednostek jak np. geny, którym brak autono-miczności i zdolności realizowania całego, choć zminimalizowanego, wzoru organizacji⁴⁴. Dlatego wirus może „zapanować" nad genami (gospodarza) i przejąć kierowanie procesami enzymatyczno-biosyntetycznymi komórki.

Opowiadając się za tezą o organizmalnej naturze wirusów' akceptujemy tym samym, że między istotami żywymi i materią martwą istnieje wyraźna granica. Przed takim stwierdzeniem bronią się biochemicy, dla których drobina martwa i makromolekuła wirusowa nie przedstawiają właściwie istotnych różnic. Dostrzeżenie identyczności czy różności zależy w tym wypadku od definicji życia i od tego, czy punktem wyjścia są badania fizykochemiczne, czy biologiczne, a więc od akcentowania strony albo Strukturalnej, albo funkcjonalnej. W pierwszym wypadku te różnice są bardzo trudno dostrzegalne, natomiast w stopniu dynamizmu materia żywa wyodrębnia się od martwej całkowicie już na najniższym poziomie organizacji nukleoprotcidu. Tu urywa się zasadnicza ciągłość z materią nieożywioną. Istnienie na tym pogranicznym terenie pewnych podobieństw czy powiązań nakazuje przy'rodnikowi zachowanie wielkiej ostrożności w przyjęciu ostrej granicy między martwym i żywym, z drugiej jednak strony nie może negować faktu istnienia nieciągłości i odrębności. W płaszczyźnie filozoficznej niektórzy badacze^4S nic wahają się przyznać wirusom własnego życia ze względu na swoista indywidualność biologiczną i możność działania osobnego.

2.4. AUTOMATY CYBERNETYCZNO-KOMPUTEROWE A ORGANIZMY ŻYWE

Cybernetyka w samych swoich początkach przyjęła tezę o podobieństwie między procesami sterowniczymi w maszynach i organizmach. Zdaniem Choynowskiego⁴⁴’ cybernetyka „opiera się na założeniu, że nie ma zasadniczej różnicy między organizmami a maszynami i że powinniśmy uważać organizmy za maszyny. W tym rozumieniu chodzi zapewne o to, że organizmy są strukturami funkcjonującymi według tych samych praw, które rządzą budowanymi przez nas maszynami”. Stąd wynika

" Stosunek wirusów do genów omawia W. M. S l a o 1 e y: On the naturę of Uiruses. genes, and life, w: The origin aflife on the Earth. Intern. Union of Biochem. Synip. Ser. 1, Oxford i 959, 313-321; L. D i II o n: The genetic mechamsm and the angin of life, New York-London 197?.

" Np. A. M. S e r r a: Al limtre. tra ta materia inanimata e la rellulu w Urnie, „Riv. piłoś. Neo-scol ”, 42 (1950) 29-44; ta sama; I virus e alcuni aspetli del problemu delta Pita, tamże, 256-273; J. M o r e 11 i, wypowiedź na temat istoty życia w: Qu'est-que la vie, Semainc des Inlellccuiels Catholiąues, Paris 1957, 41-44.

⁴‘ M. Choynowski: Założenia cybernetyki a zagadnienia biologii. Warszawa 1957, 6. Por. W. Ross A s h b y: Wstęp eto cybernetyki, tłum 7 ang., Warszawa 1961, 17-21.

309

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
zadań opartych na pracy z programami komputerowymi, chętnie korzystają z tych możliwości także na in
są powszecłmie domy mieszkalne we wszystkich krajach europejskich a także na innych kontynentach. Je
Obraz5 Piaskowce występują także na innych poza wymienionymi obszarami Gór Świętokrzyskich oraz w S
ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego;
PISMO PG 19 tylko w tym regionie, ale także na innych obrzeżach powstałego młodego państwa pols
Chcecie korzystać z życia, kupcie rower. Rowerem ok. 15 na Uni. I tu objawia sie istotna przewaga wi
DSC00430 W latach 1989-90 problematyką turystyki na szczeblu centralnym zajmowały się dwa (oba
Snap13 Pograniczę życia składników. Badacz ten zakładał, że każdy cykl funkcjonalny makroskopowy jes
IMG?01 (2) Badacze napoi ykają także na problem obiektywizacji jakości życia związany z możliwością
Problem mowy artykułowanej u neandertalczyków0003 106 W. Nowaczewska, F. M. Rosiński Laitman i inni
IMG76 tfwo relacji Mistrza Wincentego i innym późniejszym tród
IMGw02 je w psychologii sprawą kontrowersyjną. Badacze także prezentują na ten temat odmienne stanow
page0033 2 7 GALKN. SEXTUS EMPIR1CUS. cznych dla wieków następnych. Ale był także filozofem, a choci
page0115 IMIONA M. Karpiuk, zajmując się szczególnie imionami apostołów i ewangelistów. Również inni
page0446 NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH Sonntag, a także od innych apelatywów: Bausch, Groll, Ku

więcej podobnych podstron