teatr16

zna lylko życic postaci warunkowane przez ogromne odmiany wyglądu, brzmienia głosu, usposobienia.

Na co odpowiadam, żc wygląd jest bez wątpienia kapitalną sprawą, inaczej się ona jednak przedstawia w wypadku osoby ludzkiej, inaczej w wypadku postaci stworzonej przez artystę. We wspomnieniu osoby, którą kochaliśmy, jej wygląd jest nieodłączny od jej charakteru i usposobienia, równie dobrze nam kiedyś znanego. Postać stworzona przez artystę będzie pod tym względem zawsze zagadkowa, choćby nawet jej wygląd byl trwały i powszechnie dostępny. Przykładem Hsowctyk Rcmbrandta, obraz zdawałoby się nie dopuszczający większej rozbieżności interpretacji. Tymczasem nie tak dawno temu właśnie ten obraz wywołał u nas zaciekły spór. Kogo właściwie przedstawia? Polskiego jeźdźca, który zawitał do Amsterdamu? Czy alegoryczną postać „chrześcijańskiego rycerza"? Rzecz o tyle ważna, ie w pierwszym wypadku chodziłoby o żołnierza formacji na poły rozbójniczej, w drugim o figurę właśnie bardzo uduchowioną, a na poparcie tak skrajnie różnych interpretacji — mimo powszechnie znanego i jedynego wyglądu! — przytoczono mnóstwo niezmiernie przekonywających argumentów.

Niech się Pani nic obawia. Nic będę teraz porównywał rozbieżności rozmaitych interpretacji wywołanych przez ten sam obraz z rozmaitością odmian, jaką wywołuje odgrywanie Hamleta. Nie można również porównywać tych odmian, a raczej pojawiania się tych odmian, z wypełnianiem miejsc „niedookreślonych" przez naszą wyobraźnię podczas lektury. Tamto wypełnianie ani wolności czytelnika nie ogranicza, ani nie narusza suwerenności dzieła.

Odmiany wytwarzane przez teatr tę suwerenność naruszają, a kultura ponosi przez to pewną stratę. Nie jest to jednak strata bez wynagrodzenia, ponieważ właśnie w zamian za nią otrzymujemy tę jedność przeżycia, a raczej to poczucie jedności, o którym swego czasu pisaliśmy, w pierwszej części naszej korespondencji. Chodzi mi o przeświadczenie, że Hamlet tylko tak może wyglądać, mówić, chodzić, jak właśnie ten aktor, w tej chwili. Jest i to poczucie zwodnicze, bo właśnie tak działa perfidia sztuki. Ale bywa upajające, a właściwe jest tyl-

Ko teatrowi, poza teatrem go nie ma. Teatroman to właśnie człowiek, który zasmakował takich przeżyć i chodzi do teatru w nadziei, te ich znowu dozna. I z tym się Pani zgodziła!

A więc bardzo proszę nic wmawiać mi, te nieunikniona obecność odmian dyskwalifikuje postać teatralną przez to, te niweczy jej tożsamość. Po pierwsze: absolutnej tożsamości w świccie sztuki nie ma, jest złudzeniem, które kusi nas tylko w różny sposób. A po drugie: nie można powiedzieć, te wskutek liczebności odmian w dziejach Hamleta na scenie nic ma nic trwałego, ponieważ będzie to oczywista nieprawda.

A jeśli będzie głoszona jako oczywista prawda, zasłuty sobie na nazwę zabobonu wedle trafnej definicji Ojca Bocheńskiego.

LIST LXXXVU

Zgadzam się z tym, te warto jeszcze przez chwilę zatrzymać się nad zagadnieniami wyliczonymi w-punkcie 11.

Prawdą jest, te w moich listach padało wyrażenie „postać niema”. I prawdą jest, te należy się z nim obchodzić bardzo ostrożnie, mianowicie dlatego, te postać teatralna zawsze mówi, a więc właściwie nie może być niema. Może się tylko wypowiadać inaczej niż za pomocą słów, a więc np. przez swój gest, mimikę, ruch, jak w pantomimie łub w balecie. W pantomimie nacisk pada na wyrazistość ruchu. W balecie przykuwa naszą uwagę narracyjność tańca. W obu wypadkach można się obywać bez dialogu lub monologu postaci. W operze postać, której chce się pić, może poprosić o podanie herbaty śpiewając. (A więc w bardzo szczególnej odmianie ludzkiej mowy.) Analizując te fakty doszliśmy do przekonania, te wypowiadanie się w mowie, która by choć z pozoru przypominała mowę potoczną, nie należy do najważniejszych wyróżników postaci teatralnej. Ważniejsze są inne, takie jak radykalna ftkcyjność, jak podatność na odgrywanie przez

243

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSCF6775 Gutatja wydzielanie wody w postaci płynnej przez hydatody kiedy zachodzi? w warunkach dobre
DSC31 (2) Dwa pozostałe warunki ograniczające przekształcamy do postaci kanonicznych przez wprowadz
DSC32 (2) Owa pozostałe warunki ograniczające przekształcamy do postaci kanonicznych przez wprowadz
DSC33 (2) Owa pozostałe warunki ograniczające przekształcamy do postaci kanonicznych przez wprowadz
DSC36 (2) Dwa pozostałe warunki ograniczające przekształcamy do postaci kanonicznych przez wprowadz
DSC37 Dwa pozostałe warunki ograniczające przekształcamy do postaci kanonicznych przez wprowadzenie
DSC38 Dwa pozostałe warunki ograniczające przekształcamy do postaci kanonicznych przez wprowadzenie
IMGP1462 Formalna postać warunku selekcji: NlacbVi będziezbiorem atrybutów, K, k’ - dowolnymiatrybut
Slajd13 6 Wprowadzenie do badań operacyjnych - etapy budowy MD3. Określenie postaci warunków ogranic
Drzewo życia4 Walka ze smokiem Sw. Jerzy jest jedną z tych postaci przeniesionych przez religię chr
DSC00095 (7) WYZNACZANIE POCZĄTKOWEGO ROZWIĄZANIA BAZOWEGO DOPUSZCZALNEGO I. Postać warunków ogranic
Dopuszczalna wielokrotność zagęszczania wody w obiegu jest tu warunkowana przez ten składnik wody, k
obraz2 stawionych nogach, jak przystało na „wielkiego człowieka” Ale głowę tej postaci powstałą prz
Zadanie 14. Zdrowym rodzicom urodziło się dziecko chore na fenyloketonurię — chorobę warunkowaną prz
-    sensoryczne (w postaci warunkowania klasycznego lub instrumentalnego), -

więcej podobnych podstron