WSP J POLN241
304
Teresa Dohrzyrtskj:, Tekst
w sferze przedmiotowej - stanowić mogą podstawę charakterystyki stylistyczne) tekstów. Poszczególne sposoby tematyzacji i łańcuchy tematyczne
0 określonym układzie nawiązań okazują się typowym elementem konstrukcyjnym w tekstach reprezentujących rozmaite gatunki wypowiedzi.
Umiejętna tematyzacja, dostosowana do wymogów gatunkowych i biorąca pod uwagę okoliczności przekazu tekstu oraz zakres wspólnej wiedzy nadawcy i odbiorcy, stanowi ważny element kultury języka. Lm odleglejsze są nawiązania tematyczne w tekście, w im większym stopniu odwołują się do relacji przedmiotowych, tym odtworzenie koherencji tekstu dokonywane przez odbiorcę może być trudniejsze. Nadawca powinien odpowiednio dawkować różne typy nawiązań tematycznych - stosownie do typu-iekstu
1 możliwości odbiorcy7. Duże skoki pojęciowe oparte na indywidualnych skojarzeniach dopuszczalne są tylko w wypadku, gdy nadawca dzieli z odbiorcą rozlegle obszary wspólnej wiedzy - w każdym razie taką wspólnotę one zakładają. Wykorzystywane to byrwa w poezji lirycznej. Nawiązania łatwe, oparte na styczności powiązanych członów tekstu, cechują np. komunikaty skierowane do dzieci lub do ludzi niewykształconych.
Kontrolując jednoznaczność nawiązań tematycznych, nadawca musi brać pod uwagę, czy dane wyrażenie nie odnosi się do innych elementów poprzedzającego tekstu niż te. z którymi on sam pragnął je spoić. Wielotorowość tematyzacji to elementarny błąd w konstruowaniu spójnej wypowiedzi. Przykładem tego typu usterki stylistycznej może byc para zdań: Kasia spotkała sv parku Marysię. Dziewczynka (która? - Kasia czy Marysia?) bardzo się ucieszyła z tego spotkania. Łatwość wiązania elementów wypowiedzi nie jest wprost proporcjonalna do ich odległości. Identyfikacja poprzednika zachodzi przy uwzględnieniu czynników gramatycznych, semantycznych, a niekiedy także pragmatycznych - gdy w grę wchodzą relacje przedmiotowe. Problem ten ma swój wymiar psycholingwistyczny i zależy od funkcjonowania pamięci operacyjnej rejestrującej wytwarzany lub odbierany tekst.
Powtarzalność informacji w tekście wykracza poza relację tematyzacji. W różnych częściach zdania pojawiać się mogą wyrażenia referencjalne odnoszące się do przedmiotów, o których już była mowa, a więc przynależne do sfery datum. Jest rzeczą bardzo ważną, żeby komunikat w sposób jednoznaczny budował pewna sytuację przedmiotową, żeby zawsze wiadomo było, czy chodzi o jakiś znany przedmiot, czy o przedmiot wprowadzony po raz pierwszy. Relacje wyrażeń tożsamych lub jakoś powiązanych referen-cjalnie to relacje izotopiczne (Greimas, 1966).
Z tego względu wyrażenia referencjalne w tekście dzielą się na te, które dany obiekt wprowadzają po raz pierwszy i te, które odnoszą się do niego po raz kolejny, są więc derywatami poprzednich. Wyrażenia oznaczające przedmioty „znane” mogą posiadać wykładnik relacji łączącej je z ich te-kstowym poprzednikiem. W języku polskim będzie to zaimek wskazują-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
dobrzy 25252525F1ska 7 304 Tnoj i Wr-nTriu w sferze przedmiotowej - stanowić mogą podstawę charakter
dobrzy 25252525F1ska 7 304 IMrnnW. TrV« w sferze przedmiotowej - stanowić mogą podstawę charakteryst
WSP J POLN242 306 Teresa Dobrzyńska, Tekst chanizmy komunikacyjne umożliwiające wytwarzanie i odbiór
WSP J POLN244 308 Ttwsa Dołrryilskz, Tekst nikacji zwykle znają się osobiście. Wówczas stosunkowo ła
WSP J POLN250 314 Teresa Dobrzyński, Tekst Dobrzyńska Teresa, 1974, Dclimitacja tekstu literackiego,
WSP J POLN239 302 Tema Chbrjriska. Tekst go tekstu. Owa jedność przedmiotowa tekstu przesądza o tym,
WSP J POLN246 310 Dobrzyńska* Tekst kowe zamknięte w ramach pojedynczej wypowiedzi. W utworach liryc
WSP J POLN248 312 Tcnryt Dol/rzyńskj, TeksiTekst jako przedmiot badań różnych dyscyplin naukowych Za
IMGS98 WPROWADZENIE DOPEDAGOGIKIwybór tekstów Wyboru dokonali: Teresa Jaworska, Roman Leppert Przedm
WSP J POLN231 294 Teresa Dofrrzymka, Tek w nawiązań; tekstem jest ciąg językowy, którego kolejne ele
WSP J POLN233 296 Teresa Dobrzyńska, Teks* trójczłonowego (np. Jan Firbas). Problemy te są żywo dysk
WSP J POLN240 Mechanizmy spójności tekstu 303 w odbiorze. Ich interpretacja może się rozmijać z zami
WSP J POLN241a Mechanizmy spójności tekstu 305 cy, który w tej funkcji nazywany jest zaimkiem anafor
WSP J POLN245 Typy tekstów i gatunki mowy 309 Dialog - w opozycji do m onologu - zakłada następstwo
WSP J POLN247 Typy tekstów i gatunki mowy 311 epigramat, epos, tragedia, komedia. Gatunki te systema
WSP J POLN249 Bibliografia 313 Właśnie na gruncie nauk humanistycznych, zajmujących się - obok wytwo
WSP J POLN24 266 bumsfarr LtjpU, Ls.itunKOWC wzorce wypowiem tunek rozpatruje się tu w relacji do in
PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY 1994 1/2 PL ISSN 0033-202X TERESA GŁOWACKA JĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH DLA
więcej podobnych podstron