WSP J POLN254120

440

zostałość takiego sposobu rozumienia nazwisk na -ski obserwujemy jeszcze nawet współcześnie. Podczas urzędowych zmian nazwisk typ na -ski wyraźnie dominuje, zastępując przede wszystkim nazwiska odapelatywne. Ogólnostrukturalną iunkcję przyrostka -ski można też prześledzić na przykładzie polonizacji nazwisk obcego pochodzenia (Jungowski od niem. Jung, Arctowski od niem. Arzt) i na przykładzie nazwisk sztucznych {Pekosiński od skrótu Pekos = Polski Komitet Opieki Społecznej1.

Do podstawowych zadań antroponomastyki (działu onomastyki, który zajmuje się nazwami własnymi osób) należy wypracowanie takiej klasyfikacji, która mogłaby posłużyć do uporządkowania i interpretacji bardzo zróżnicowanego materiału. Jedna z często stosowanych klasyfikacji nazwisk ma charakter strukturalno-gramatyczny i za kryterium podziału nazwisk przyjmuje ich budowę. Autorem tej klasyfikacji był Stanisław Rospond, który wyróżnił trzy główne typy nazwisk. Grupę pierwszą tworzą nazwiska prymarnc, niederywowane słowotwórczo, pochodzące bezpośrednio od apelatywów lub innych nazw' własnych, me posiadające osobnych formantów nazewniczyrh (przykłady: Wilk, Szczygieł, Motyka, Buły). Grupę drugą tworzą nazwiska se-kundarne utworzone od wyrazów pospolitych lub innych nazw’ własnych za pomocą odrębnych formantów nazewniczych (np. Wilkoń : -wilk. Bystroń : bystry, Pięknik : piękny). Do trzeciej grupy należą nazwiska złożone powstałe w wyniku połączenia dwu odrębnych wymazów', np. Białowąs, Czamynoga, Ry-bojad. W praktycznym zastosowaniu klasyfikacja ta nastręcza wiele trudności. Nie zawrze jesteśmy w stanie odpowiedzieć na pytanie, czy dane nazwisko powstało w wyniku odrębnych procesów- nazwiskotwórczy'ch, czy nastąpiło tylko przesunięcie funkcyjne apelatywu lub imienia osobowego do klasy nazwisk. Czy- nazwiska Białas, Białek wywodzą się bezpośrednio od przymiotnika biały, czy od potwierdzony-ch w gwarach apelatywów białas, białek ‘człowiek o jasnych włosach'? Czy nazwisko Janik pochodzi bezpośrednio od formy zdrobniałej Janik, czy też miało charakter patronimiczny i oznaczało syna Jana? Czy nazwdsko Parzygnat wywodzi się bezpośrednio od wyrazów parzyć i gnat, czy od gwarowego apelatywu parzygnat ‘kucharz'?

Z genetycznego punktu widzenia, ze względu na tworzywo stanowiące podstawę nazwisk, możemy' wydzielić trzy grupy: nazwiska odapelatywne, odimienne i odmiejscowe. Najgłębsze zmiany w stosunku do bazy^r widoczne są w nazwiskach odapelatywnych. Zachodzi tu przesunięcie z kategorii leksykalnej wyrazów pospolitych do kategorii nazw własnych. Proces onimi-zacji wfąże się z desemantyzacją podstawy (motywacja nazwisk typu Drwal, Marchewka, Sobota, Drozd przez odpowiadające nn apelatywy ma charakter formalno-skojarzeniowy') i zmianami w sferze denotacji. Dodatkowym wykładnikiem onimizacji może być jakiś formant nazewniczy. W dwu pozostałych grupach zachodzi przesunięcie z jednej klasy do innej w obrębie tej samej kategorii leksykalnej nazw własnych.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN254114 Czesław Kasy!, Nazwy osobowe 434 rdzeni leksykalnych, a wśród nich rdzenie niepotwi
WSP J POLN254118 Czesław Knryl, Nazwy osobowe 438 spółgłoskę miękką w formie pochodnej, np. Bożenia
page0148 NAZWY OSOBOWE — ANTROPONIMIA niej też przez administrację kościelną) na wniosek rodziców. I
WSP J POLN254278 Słowniki ogólne ięzvka poUkiego 605 Struktura hasła oparta jest nie na historycznym
WSP J POLN25464 382 Jerzy Rąrtnuriikt, Jolant* Panasiuk, Stereotypy językowe A.    Sp
WSP J POLN25470 Jmy Baimiriski Jolanta Panasiuk, Stereotypy językowe 388 (o dziewczynie) ‘puścić się
WSP J POLN254259 585 w okolicach Gródka Podolskiego); przed wojna wszyscy we wsi mówili na co dzień
WSP J POLN254111 NAZWY OSOBOWE CZESŁAW KOSYL Imiona. - Nazwiska. - Przezwiska. - Bibliografia Nazwy
WSP J POLN254122 442 Czesku. Kosytj Nazwy osobowe przykłady derywacji alternacyjnej, np. Droździo o
WSP J POLN25482 Przymiotnikowe nazwy cech 401 Wśród nazw osobowych zdecydowanie przeważają te, które
WSP J POLN254112 432 CzesfaU‘ Knsyl, Nazwy osobowe z wy osobowej w odniesieniu do większej - określo
WSP J POLN254100 Nazwy miejscowo 419 Drugą dużą grupę stanowią te nazwy miejscowe, które od początku
WSP J POLN254101 420 £au Rietddu-ftttako. Nazwy geograficzne -    fizjografię terenu,
WSP J POLN254102 Nazwy miejscowe 421 równe wyrazom pospolitym (np. Poręba), jak nazwy derywowane prz
WSP J POLN254103 422 Ezc.i Rzetćhlta-Feleszkc, Nazwy geograłkziifNazwy wodne Do nazw wodnych zalicza
WSP J POLN254104 NfKwy wodne 423 ikr&a i inne. Nazwy te nie znajdują objaśnienia na gnincie języ
WSP J POLN254109 428 E-jju Rzctdska-Feł&zko, Nazwy ger-grificzne 2)    w formie r
WSP J POLN254124 444 CzcsŁrw Koryt, Nazvy osobowe b)    przezwiska zawierające charak
WSP J POLN254129 450 Cz&tsw Kos)‘it Chrcmatormuy c)    nazwy drogich kamieni, mat

więcej podobnych podstron