WSP J POLN25414

331

tywnie (por.: ni pies, ni wydra, ni z pierza, ni z mięsa, ni to, ni owo)-, wyróżniane są stany odchylające się od typowych. Uderza przewaga określeń negatywnych, lepiej różnicują one opisywane obiekty, mają węższy zakres stosowalności, są bardziej konkretne. Oceny pozytywne są ogólnikowe, „rozmyte”.

Wszystko, co odbiega od porządku przyrodniczego lub społecznego, od przyjętych zwyczajów, jest wartościowane zdecydowanie negatywnie, np.: ktoś obiecuje komuś gruszki na wierzbie, ktoś zna się na czy mś jak kura na pieprzu, ktoś pisze jak kura pazurem, pasuje jak kwiatek do kożucha, potrzebny jak dziura w moście.

Te negatywne oceny informują nas pośrednio o naturze świata. Jest on pewną gotową, obiektywnie daną całością, w której obowiązuje określony porządek, pozwalający ocenić, co jest normalne, a co nienormalne, co dobre, a co złe, co właściwe, a co niewłaściwe, całością, w której wszystko ma swoje miejsce (por.: coś jest na miejscu, me pora t nie miejsce). Świat jest w zasadzie statyczny', niezmienny - przeświadczenie to znajduje bezpośredni wymaz w związkach: zwykła kolej rzeczy, jak świat światem. Nie znaczy' to jednak, że człowiek potrafi wszystko przewidzieć i zrozumieć - pewne wydarzenia spadają na niego jak grom z jasnego nieba, są nie na ludzki rozum, przechodzą ludzkie pojęcie. Porządek świata został bowiem dany przez Boga (por. jak Pan Bóg przykazał).

Obraz Boga, utrwalony' w polskiej frazeologii, jest złożony - jest On nie tylko największą miłością i dobrocią, istotą dająca człowiekowi wszystko, co dobre (najlepiej ten aspekt wizerunku wyraża porównanie komuś jest jak u Pana Boga za piecem), istotą, która czuwa nad człowiekiem {niech Bóg ma kogoś w swojej opiece, niech Bóg kogoś prowadzi), lecz również sędzią oceniającym ludzkie czyny, nie wahającym się przed wymierzeniem kary, jeśli człowiek nie przestrzega prawa bożego zawartego w Dekalogu [obraza boska, skaranie boskie, bój się Boga). Człowiek zachowuje wrnbec Boga pokorę, adoruje Go oraz ma świadomość całkowitej od Niego zależności (jak Boga kocham, jak mi Bóg miły, na litość boską, chwała Bogu, wola boska, ktoś wygląda albo czeka boskiego zmiłowania).

Poza wymienionymi związkami wiele innych jednostek ujawnia katolicką perspektywę spojrzenia na świat i jego przeżywania. Świat ów jest wyraźnie podzielony na sfery' Dobra i Zła. Pierwsza z nich jest domeną Boga i aniołów, druga - diabłów (szatana, licha). Anioł został na trwałe skojarzony z dobrocią, łagodnością, doskonałością i pięknem, natomiast diabeł budzi ambiwalentne uczucia: chociaż jest zły i złośliwy, z powodu swej niezwykłej mocy', sprytu i przebiegłości by'wa obiektem ludzkiego podziwu. W polszczyźnie odnajdujemy' też utrwalone przeświadczenie, że diabeł to upadły anioł (aniołek z różkami) kuszący ludzi do grzechu (diabeł kogoś pod-kusił, ktoś zaprzedał duszę diabłu). Zgodnie z chrześcijańską kosmologią i es-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN254105 424 Ewa Rzeicłiht-Felazkn, Narwy geograficzne por. rzeka Krępa, Trzehiocba, Młynówk
WSP J POLN250 314 Teresa Dobrzyński, Tekst Dobrzyńska Teresa, 1974, Dclimitacja tekstu literackiego,
WSP J POLN251 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA
WSP J POLN252 FRAZEOLOGIA ANDRZEJ MARIA LEWICKI, ANNA PAJDZIŃSKA Typologia związków frazeologicznych
WSP J POLN253 316 Andrzej .1 fana Lesicki. Ann.: P&jcbunska. FrazeologiaTypologia związków fraz
WSP J POLN254100 Nazwy miejscowo 419 Drugą dużą grupę stanowią te nazwy miejscowe, które od początku
WSP J POLN254101 420 £au Rietddu-ftttako. Nazwy geograficzne -    fizjografię terenu,
WSP J POLN254102 Nazwy miejscowe 421 równe wyrazom pospolitym (np. Poręba), jak nazwy derywowane prz
WSP J POLN254103 422 Ezc.i Rzetćhlta-Feleszkc, Nazwy geograłkziifNazwy wodne Do nazw wodnych zalicza
WSP J POLN254104 NfKwy wodne 423 ikr&a i inne. Nazwy te nie znajdują objaśnienia na gnincie języ
WSP J POLN254106 ToponunLi miejska 425 kalną, jak słowotwórczą. Świadczy to o silnym powiązaniu z wy
WSP J POLN254107 Em* Rzcteisk*FiIcszko, Narwy geograficzne 426 Z czasem powstały w miastach odrębne
WSP J POLN254108 Toponimu miejska 427 Tego typu podział zaciera najistotniejsze związane z nazwami u
WSP J POLN254109 428 E-jju Rzctdska-Feł&zko, Nazwy ger-grificzne 2)    w formie r
WSP J POLN25410 Funkcje trozeoło^izmow 327 pies goni w piętkę pies goni zwierza w kierunku przeciwn
WSP J POLN254110 Bibliografia Rospond Stanisław, 1957, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiań
WSP J POLN254111 NAZWY OSOBOWE CZESŁAW KOSYL Imiona. - Nazwiska. - Przezwiska. - Bibliografia Nazwy
WSP J POLN254113 imiona 433 nizacja semantyczno-morłologiczna). Dwuczłonowe nazwiska kobiet wywodzą
WSP J POLN254114 Czesław Kasy!, Nazwy osobowe 434 rdzeni leksykalnych, a wśród nich rdzenie niepotwi

więcej podobnych podstron