WSP J POLN254159

482

świta’, roztopy ‘czas, kiedy roztapia się śnieg'), rzadziej odrzeczowmkowych: wrzesień ‘czas, kiedy kwinią wrzosy’.

Przestrzeli, ruch, kierunek

Lokalizowanie obiektów w przestrzeni stanowi także przejaw interpretacyjnej roli umysłu poznającego: obiektywne jest usytuowanie przedmiotów względem siebie, natomiast opis ustalający, że jeden z przedmiotów znajduje się nad, a drugi pod czy obok, jeden przed, a drugi za, pochodzi od umysłu ludzkiego. Przestrzeń jest wyznaczana przez relację przedmiotu do innych przedmiotów. Jak się wydaje, wszystkie cechy przestrzenne, także wymiary przedmiotów: pionowy i poziomy, dadzą się sprowadzić do relacji między przedmiotami; w tym ostatnim przypadku relacji między obiektami a osią kuli ziemskiej.

Lokalizowanie przedmiotów przez wstawienie ich w relację względem innych przedmiotów wyrażane jest przede wszystkim leksykalnie i synta-ktycznie przez użycie wyrażeń przyimkowych (pod stołem, przy stole, nad stołem), a także przymiotników i przysłówków (szerzej o tym patrz Lyons, 1977; Weinsberg, 1973). Przysłówki przestrzenne blisko i daleko sytuują obiekt (zdarzenie) w relacji do aktu mowy i mówiącego: ‘w miejscu odległym // nieodległym od aktu mowy'.

Oprócz statycznej lokalizacji obiektów w przestrzeni język opisuje także ruch przedmiotów, a więc ich przemieszczanie w przestrzeni. Ruch wyrażany jest bądź za pomocą wyrażeń przyimkowych o charakterze la-tywnym: z domu (ablatywność), do domu (adlatywność). przez dom (perla-tywność), bądź za pomocą prefiksów czasownikowych: wyjść (odejść), wybiec (odbiec), wejść (dojść), wbiec (dobiec), przejść, przebiec. Różnice przedrostków oprócz kierunku wskazują na to, czy ruch rozpoczyna się od środka obiektu czy też od jego krawędzi.

Znaczenia kierunkowe czasowników znajdują sw^Tój refleks w rzeczownikach derywowanych od tych czasowników, np. w nazwach typu: wlot, wylot zawarta jest informacja perlarywna ‘miejsce, przez które coś wlatuje (wylatuje)’, a motywowane są odpowiednio przez czasownik adlatywny i ablatyw-ny. Oczywiście informacja o przestrzenności znajduje wyraz w słowotwórczej kategorii nazw miejsc, np. palarnia 'miejsce, gdzie się pali (papierosy)’.

Możliwość, faktywność, powinność

Postawa modalna nadawcy, a więc ujmowanie zdarzeń jako rzeczywiste, możliwe lub pożądane wyrażane jest zasadniczo gramatycznie przy użyciu

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN254153 R. Grzegorczykom, & Szymanek. Kategorie słowotwórcza w perspektywie kognitywnej
WSP J POLN254161 R Gnx$pręzyk<nsa. R Szymanek. Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej4
WSP J POLN254147 KATEGORIE SŁOWOTWÓRCZE W PERSPEKTYWIE KOGNITYWNEJ RENATA GRZEGORCZYKOWA,
WSP J POLN254148 łi. CrzegfjYcr.yktrwa. B Szynutnek, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywn
WSP J POLN254150 472 K. Grzegorczykom, & Szymanek, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kogiury
WSP J POLN254155 478 R Grzegorczykom!, B. Szymanek, Kategorie słowotwórere w penpektywic kognitywnej
WSP J POLN254157 R. Grzcgprayk&u&, B Ssynumek. Kategorie słowotwórcze uf perspektywie
WSP J POLN254133 Rtruu Grzegorczykom, Kategorie gr ornaty czjjr; 454 z nich uzyskują w poszczególnyc
WSP J POLN254186 511 LkKbnoii typów słowotwórczychLiczebność typów słowotwórczych Struktura kwantyta
WSP J POLN25433 Znaczenie tłowi - kategoryzacji i wartościowanie 351 zyk. Genus proximum łączy przez
WSP J POLN25435 Znaczenie słowa - kategoryzacja i wartościowanie 353 słów bezpośrednio nazywających
WSP J POLN254151 Kategorie pojęciowe wyrafcme słowotwórczo 473 Podstawową ideą teorii kognitywnej je
WSP J POLN254149 Pojecie kategorii słowotwórczej w dziejach myśli językoznawczej 471 z wanny’. Podob
WSP J POLN254152a 475 Kategorie pojęciowe wyrażane słowotwórczo Kategoryzacja słowotwórcza grupuje o
WSP J POLN254156 Kategorie pojęciowe wyrażane słowotwórczo 479 Żywe do dziś są nazwy istot młodych w
WSP J POLN254158 Kategorie pojęciowe wyrażane słowotwórczo 481 Kauzatywnośc jest też składnikiem sem
WSP J POLN254106 ToponunLi miejska 425 kalną, jak słowotwórczą. Świadczy to o silnym powiązaniu z wy
WSP J POLN254132 KATEGORIEGRAMATYCZNE RENATA GRZEGORCZYKÓW A Pojęcie kategorii gramatycznej. - Relat
WSP J POLN254134 Kategorie gramatyczne współczesne] polszczyzny 455Kategorie gramatyczne współczesne

więcej podobnych podstron