WSP J POLN254276

bC3

Pierwszy- wielki Słownik języka polskiego powstał w XIX wieku (1807-1814, wyd. II 1854-1860; przedr. 1951, 1994), a omówimy go ze względu na jego wpływ na pozostałe słowniki. Opracował go Niemiec - Samuel Bogumił Linde (1771-1847). W sześciu tomach znajduje się około 60 000 haseł (w tym około 2000 nazw własnych), zawieraj* one słownictwo od XVI do początków XIX wieku. Opis wyrazów udokumentowany jest przytoczeniami z tekstów 400 pisarzy. Hasła, choć w kolejności alfabetycznej, zgrupowane są w duże akapity, które tworzą grupy leksykalne powiązane etymologicznie. Pojedyncze hasło zawiera, oprócz wyrazu hasłowego, jego warianty ortograficzne oraz, w kolejnych znaczemach, kwalifikatory gramatyczne (stosowane zgodnie z gramatyką łacińską), odpowiedniki z innych języków słowiańskich, polską definicję, ekwiwalenty niemieckie. Wszystkie znaczenia opatrzone są cytatami - często modyfikowanymi - dość dokładnie zlokalizowanymi. Na końcu podane są derywaty słowotwórcze. Zarówno znaczenia, jak i cytaty porządkowane są logicznie, od konkretnych do abstrakcyjnych i wyspecjalizowanych (np. naukowych). Słownictwo obejmuje trzysta lat, jednak nie jest to słownik historyczny w ścisłym tego słowa znaczeniu. Na podstawie materiału zawartego w słowniku nie można odtworzyć dziejów danej jednostki języka.

Linde stworzył słownik nienormatywny, tzn. nie poddawał faktów językowych selekcji i ocenie poprawnościowej. Zmierzał jednak do określonych celów dydaktycznych - jego słownik miał być zwierciadłem polszczyzny, zbiorem słownictwa, z którego przyszłe pokolenia mogłyby się dowiedzieć, jak wszechstronny i bogaty był ten język. Linde i jego arystokratyczni mecenasi chcieli w ten sposób służyć ocaleniu języka narodowego, ponieważ po stracie państwa lękano się, iż wraz z nim zginie język polski.

Mimo braków' słownik Lindego zdobył olbrzymie uznanie. Był to pierwszy słownik porównawczy języków słowiańskich i jeden z pierwszych na-ukowwch słowników języka słowiańskiego. Wielki był też jego wpływ na słowniki innych języków, zwłaszcza na czeski słownik Jungmanna, który -dla odrodzenia języka czeskiego - wprowadzał nowe wyrazy na podstawie Lindego. Prawdopodobnie zainspirował on także słynnych braci Grimm, współtwórców naukowej leksykografii historycznej.

Dzieło Lindego wyzyskiwały jednak przede wszystkim późniejsze słowniki polskie, np. pierwszy podręczny słownik języka polskiego, jakim jest tzw. Słownik wileński (A. Zdanowicza, M. Bohusza-Szyszki, J. Filipowicza, W. Tomaszewicza, F. Czephńskiego i W. Korotyńskiego, z udziałem B. Trentowskiego) z 1861 roku. Ten liczący około 110 000 haseł słownik zawiera bogatszą leksykę, ukazuje jej zróżnicowanie stylistyczne dzięki rozbudowanym kwalifikatorom, a przede wszystkim notuje słownictwo regionalne (zwłaszcza kresowe) i kolokwialne.

Największym polskim słownikiem z pierwszej połowy XX wieku był Słownik języka polskiego pod redakcją Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN254274 SŁOWNIKI JĘZYKA POLSKIEGO TADEUSZ PIOTROWSKI Terminologia. Słowniki a kultura. - Sł
WSP J POLN254280 Słowniki ogólne języka polskiego 607 nik miał programowo nawiązywać do słownika Lin
WSP J POLN254284 Słowniki ogólne języka polskiego 611 ków pochodnych, posługują się współcześniejszy
WSP J POLN254282 Słowniki Ogólne języki polskicgt 6C9 zyka, ograniczenie jego wariancji. Celem tego
WSP J POLN254278 Słowniki ogólne ięzvka poUkiego 605 Struktura hasła oparta jest nie na historycznym
WSP J POLN254290 Ogólna ocena leksykografii polskiej XX wieku 617 lizacje rynku słownikowego. Okres
WSP J POLN251 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA
WSP J POLN254187 512 J.nlmg.i    Jeżyk polski w świetle statystyki rzadkie (Samb
WSP J POLN254203 KONTAKTY POLSZCZYZNY Z JĘZYKAMI NIESŁOWIAŃSKIMI BOGDAN WALCZAK Element)’
WSP J POLN254216 KONTAKTY POLSZCZYZNY Z JĘZYKAMI SŁOWIAŃSKIMI JANUSZ RIEGER, JANUSZ SIATKO
WSP J POLN254250 Janun Rieger, Jeżyk polski na Wschcnlzle 576 Część z nich czuje się bez żadnych wah
WSP J POLN254252 Janus: kiege*. Język polski tu Wschodzie 578 wano się nim bowiem w większości urzęd
WSP J POLN25425 SŁOWNICTWO JAKO INTERPRETACJA ŚWIATA RYSZARD TOKARSKI Wprowadzenie. - Zewnętrzne i w
WSP J POLN254270 Kazimier* Ftfltszko. Jęayk polski na ziemiach rumuńskich i południowo^owumkidi 597
WSP J POLN254286 Słowniki ortograficzne, wyrazów obcych i synonimów 613 podstawie opracowano liczne
WSP J POLN254318 Przełom smiłciurahnyczny w językoznawstwie polskim. Lati 1958-1975 645 ku 1968 zost
WSP J POLN254320 Przełom arukturaiisiyczny w językorjiawsrwie polskim. Lala 1958-1975 647 go w XVIII
TESTY KLUCZ Europa i Polska w czasach oświecenia32 Test aZiemie polskie w I połowie XIX wieku Test
TESTY KLUCZ Europa i Polska w czasach oświecenia36 Test bZiemie polskie w I połowie XIX wieku Test

więcej podobnych podstron