Zarz Ryz Finans R08#8

238 Zarządzanie ryzykiem finansowym

Izba rozrachunkowa

Wprawdzie codzienne rozliczanie wartości pozycji oraz wymóg utrzymywania zabezpieczeń w znacznym stopniu przyczyniają się do ograniczenia strat wynikających z niewywiązywania się kontrahentów ze zobowiązań podejmowanych w obrocie kontraktami futures, to jednak koszty związane z ryzykiem kredytowym z całą pewnością nie są równe zeru, gdyż dwa źródła tych kosztów pozostają.

Po pierwsze, jak wynika ze struktury kontraktu przedstawionej w naszych przykładach, kontrahenci A i B dokonują bezpośredniej wymiany środków pieniężnych między sobą, co oznacza konieczność wydatkowania środków na wzajemną ocenę ryzyka kredytowego obu stron. Tak więc jednym ze źródeł kosztów związanych z niewywiązywaniem się stron ze zobowiązań jest koszt oceny ryzyka kredytowego kontrahentów, z którymi prowadzony jest obrót:

Kontrahent A kupuje po jednym kontrakcie futures na dostawę 125 000 DEM 21 września od każdego z kontrahentów B, C i D. Kontrahent A musi ocenić ryzyko kredytowe każdego z trzech partnerów.

Po drugie, w razie niewywiązania się kontrahenta ze zobowiązań uczestnik obrotu jest chroniony przed poniesieniem bezpośrednich strat, lecz jednocześnie zostaje narażony na wystąpienie straty alternatywnej wynikającej z faktu zamknięcia kontraktu. Pozostała część kosztu związanego z ryzykiem kredytowym to koszt zastąpienia kontraktu w razie niewywiązania się kontrahenta ze zobowiązań:

Kontrahent A zakupił od kontrahentów B, C i D kontrakty futures na dostawę marek niemieckich 21 września. Jeżeli kurs marek wrześniowych wzrośnie i kontrahent C zrezygnuje z dalszego uczestnictwa w obrocie (przez nieuzupełnienie środków na rachunku zabezpieczenia), to strona A nie poniesie żadnej straty bezpośredniej. Jednak A musi znaleźć nowego kontrahenta lub pogodzić się z faktem posiadania jednego walutowego kontraktu futures mniej.

Izba rozrachunkowa rozwiązuje obydwa problemy, rozdzielając i deperso-nalizując kontrakty terminowe. Izba nie zajmuje pozycji w żadnym z kontraktów zawieranych na rynku, lecz występuje jako pośrednik pomiędzy wszystkimi kontrahentami w ramach poszczególnych transakcji. Stąd kapitały własne izby rozrachunkowej stanowią dodatkowe zabezpieczenie dla stron zawierających kontrakty futures poprzez izbę.

Mechanizm funkcjonowania izby rozrachunkowej przedstawiamy na ilustracji 8.2. Część (a) ilustracji przedstawia opisany przez nas kontrakt futures: kontrahent A zobowiązuje się zakupić 125 000 DEM od kontrahenta B po kursie 0,6100 USD za markę. Część (b) ilustracji przedstawia tę samą transak-