zagadnienia egzaminacyjne z teorii literatury (145)

I 11 Snhsz; Gadamer- koncepcje tekstu.

G.ADAMER:

Wg Gadamera pojęcie tekstu konstytuuje się jako centralne vv strukturze językowaści dopiero z punktu widzenia pojęcia interpretacji. Tylko w jej kontekście i z jej punktu widzenia jesL tym, co rzeczywiście dane. co in?. być rozumiane. Tekst pozostaje trwałym punktem odniesienia w porównaniu z problematycznością, dowolnością albo wielością możliwości interpretacyjnych odnoszących się dc niego.

Wyjaśniając związek tekstu i interpretacji. zakłada, ze tekst musi być rozumiany jako pojecie hermeneutyczne (zamknięte) - jest tylko’ wytworem pośrednim, pewną fazą w procesie . porozumienia. Nie spogiąda się na teks! z perspektywy lingwistyki, czy gramatyki" Analiza hermeaeutyczna dąży do zrozumienia tego, co wypowiedziane, tekst musi być wiec zrozumiały, czytelny.

Celem wypowiedzi mówionej, czy też pisanej (tekstu) jest zawsze porozumienie z odbiorcą. Każdy powrót do tekstu ma ca uwadze pewną pra wiadomość. to, co pierwotnie obwieszczone i co powinno uchodzić za jednolite pod względem sensu. Zadanie każdego pisma jest wyznaczone przez fakt, że owe wiadomości mają być zrozumiane. Tekst raa utrwalić pierwotną informację tak. aby jej sens byFjednoznaczme "zrozumiały. Zadaniem piszącego jest osiągniecie przez~2ć!feśata takiego właśnie porozumienia, czyli sprawienie by tekst ponownie przemówił. Tekst nic jest danym przedmiotem, lecz pewną fazą w realizacji procesu porozumienia. G. podaje tu przykład prawa,

iefóre jFśTśpiSywSne w postaci' tcksvu_>^_bwv^k2żdym^_czasie'in^ohoznośdćn±rmczna-było dokładni;-

precyzyjnie odtworzyć jego sens.

Istnieją jednak trzy rodzaje tekstu, wypełniające swe rzeczywiste powołanie w farmie tekstu.

}. AN7YTEKSTY - formy mówienia, które przeciwstawiają się teksfcualizacji, ponieważ dominu i e w -\ch sytuacyjny kontekst rozmowy (np. żart, ironia), mogą być używane tyiko tam. gdzie przyjmuje się pewną uniwersalną płaszczyznę porozumienia ( np. gdy Diduszko mówi do GlagIL ze jest mendą:)

Z. PSEUDO TEKSTU' - zwyczaj mówienia i pisania, który włączył w swój zakres elementy rzeczywistości zupełnie nie należące ze procesu przekazywania sensu, aic stanowiące cos w rodzaju materiału wy-pełniającegc. sł_zącege przerzucaniu pomostów nad potokiem mcwv Można powiedzieć, ze retoryka jes: r-iu. - mowie nie wyraża przedmiotowej treści wypowiedzi. a więc seSsu przekazywanego przez teks: i pEm funkcję cz>?:c": .tualitą. .'es: jakby pozbawicie sensu' część języka.

__ ,3._ł.. . _PBŁXEKS.A.Y. - wszystkie w-powiedn komunikacyjne. których zrozumienie nie __

Są to teksty, które interpretujemy, wskazując na coś. czego one akurat na uwadze me mają To co zawierają jest tylko pozorem, za którym skrywa się sens, a zadaniem interpretacji pozostaje rozpoznanie pozoru c-raz ustalenie tego, co w istocie jest wyrażane (np. wartość treści ?•'■*".¥ dl® współczesnej ps^chołos™ • . .

LITERATURĘ stanowią teksty, które nic znikają, istnieją „tu ot o' dzięki powrotowi do nich Oznacza to, zc stanowią tekst w źródłowym i właściwym sensie. Teksty literackie. :o teksty,

"które „mówią"! nie śą tyTko- zapisem mowy,'' która się dokonała, hie wskazują iia ś?ó'wó"juz ' ~

-wypowiedziane-—Interpretacja—przestaje—byś—jedynie—środkiem - -odtwarzania—pierweflaei-----

wypowiedzi, Tekst literacki jest szczegóLny dlatego zc nie odsyła z powrotem do jakiegoś TńwwotnegtrskiuyęzYkuwegOTUi^whisnąauieniyuznośćr '--