11 Kształcenie językowe

D. Czelakowska, Melodyka edukacji polonistycznej dzieci u- wieku wczesnoszkoinym. Kraków 2009

ISBN: 97S-83-75S7-135-7. & by Oficyna Wydawnicza „Impuls" 2009

138 ' kształcenie ięzyka dzieci iv wieku wrzesnoszkatnym

Cele operacyjne:

Uczeń:

- urnie poprawnie wypowiadać się na określony temat;

- potrafi układać i zapisywać poprawne zdania związane z tworzoną wypowiedzią;

- rozumie najważniejsze pojęcia: muzeum, eksponat, katalog, wystawa, folklor;

potrafi wyjaśnić znaczenie kultury, sztuki i nauki w rozwoju społeczeństw;

- umie układać plan wydarzeń;

doskonali umiejętność redagowania wielozdaniowej wypowiedzi.

M e t od y: słowna, eksponująca.

środki dydaktyczne: encyklopedie PWN, katalogi z wystawy, notatki z odbytej wcześniej wycieczki do muzeum etnograficznego.

Przebieg lekcji

1. Odczytanie haseł: muzeum, etnografia z encyklopedii PWN. Muzeum to instytucja gromadząca eksponaty z różnych dziedzin kultury, sztuki, nauki, techniki, w celu ich przechowania, konserwacji, naukowego opracowania i upowszechnienia, etnografia - nauka o początkach i rozwoju kultury; powstała w XIX w. Przedmiotem jej badań są społeczeństwa niecywilizowane, odrębności kulturowe społeczności historycznych, kultura ludowa, folklor jako ludowa twórczość artystyczna: podania, baśnie, legendy, tańce, pieśni, muzyka, stroje, zdobnictwo; tworzenie się nowej kultury na podłożu narodowym i zawodowym.

2. Wypowiedzi uczniów dotyczące najciekawszych wrażeń i spostrzeżeń na podstawie wiadomości zdobytych na wycieczce w muzeum oraz odczytanych z encyklopedii.

3. Wspólne układanie planu sprawozdania:

Cel i miejsce wycieczki.

Przebieg obserwacji.

- Wygląd pradawnego osiedla.

- Wrażenia, spostrzeżenia, uwagi.

Odczytanie planu z tablicy.

Zgromadzenie słownictwa potrzebnego do napisania sprawozdania: zwiedzać wystawę, obejrzeć eksponaty, przyglądać się eksponatom, oglądać z zainteresowaniem, pradawne osiedle obronne, makieta osiedla, zrobić, przygotować makietę, zrekonstruować osiedle, wnętrze domu (rekonstrukcja - odtworzenie, odbudow a, uzupełnienie brakujących fragmentów dzieła sztuki, zwłaszcza budowli).

Eksponaty: naczynia użytkowe (garnki, misy, dzbany), sprzęty domowe, skrzynie, broń, ozdoby.

4. Wspólne redagowanie sprawozdania, które uczniowie tworzą pod kierunkiem nauczyciela:

5.5. f\xtstawawe rodzaje wypowiedzi ustnych i pisemnyrh

Wczoraj, 14 kwietnia rano byliśmy w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Zwiedzaliśmy bardzo ciekawą wystawę pt. „W pradawnym Biskupinie". Z wielkim zainteresowaniem oglądaliśmy makietę osiedla obronnego 'w skali 1:50) sprzed 2500 lat. Obejrzeliśmy także zrekonstruowane wnętrze chaty, naczynia użytkowe, sprzęty domowe, broń, ozdoby i inne przedmioty z wykopalisk. Wszystko nam się bardzo podobało. Chętnie poszlibyśmy tam jeszcze raz.

Zbiorowe redagowanie tekstu stanowi kluczowe ogniwo w procesie opanowywania określonej wypowiedzi, jako czynność kierowana przez nauczyciela w całym jego przebiegu, unaoczniająca zarówno strukturę, jak i formę tekstu. Ważne jest stopniowanie ćwiczeń w zakresie poszczególnych form wypowiedzi, które mają na celu nie tylko zrozumienie ich istoty i struktury, lecz także rozwinięcie umiejętności pracy nad językiem i sty leni. W związku z tym uczniowie powinni najpierw doskonalić wypowiedź podczas zbiorowej pracy redakcyjnej, potem indywidualnie jako ćwiczenia w mówieniu, a dopiero w ostatnim etapie samodzielnie pisać wypracowania na dany temat. Właściwe zrozumienie i opanowanie konkretnej formy wypowiedzi przez ogół uczniów upoważnia nauczyciela do przeprowadzenia wypracowania-sprawdzianu oraz oceny wyniku tej pracy. W niektórych sytuacjach, podczas wprowadzania trudniejszych form, ćwiczenia redakcyjne powinny zostać powtórzone.

5.5. Podstawowe rodzaje wypowiedzi ustnych i pisemnych

Umiejętność konstruowania kilkuzdaniowej, logicznej wypowiedzi wymaga wielu ćwiczeń i zabiegów. Pracę tę rozpoczyna się zwykle od budowy poprawnych zdań pojedynczych i złożonych, następnie krótkiej wypowiedzi w formie dwóch, trzech logicznie powiązanych ze sobą zdań, a dopiero w końcowym etapie występuje wspólne konstruowanie dłuższej wypowiedzi przez łączenie określonych treści w sensowną całość. Niezwykle ważne są ćwiczenia w logicznym układaniu pewnych całości myślowych na lemat różnych treści i umiejętność doboru właściwego słownictwa z poprawnie utworzonymi związkami frazeologicznymi. Dłuższe wypowiedzi kształcą sprawność myślową i językową, umożliwiają werbalizację przeżyć i spostrzeżeń, a także kształtują indywidualny styl pracy dzieci. Umiejętność tworzenia dłuższych wypowiedzi w formie ustnej i pisemnej w programach (MEN 1998, 1993; Moja szkoła, 1999) iest rozwijana od pierwszej klasy przez stosowanie takich pośrednich form, jak: omawianie kolejności etapów własnego działania, opowiadanie treści wysłuchanych i przeczytanych utworów, indywidualne zdawanie sprawozdań z wykonanej pracy, samorzutne i swobodne wypowiedzi na tematy bliskie dzieciom, zbiorowe układanie i zapisywanie