286

286 Małgorzata Marcjanik, Etykieta językowa

zabiegów interpretacyjnych, które mają na celu odczytanie aktu zgodne z intencją nadawcy. Dzięki tym zabiegom - uwzględniającym takie składniki aktu mówienia, jak cechy wewnętrzne i zewnętrzne mówiącego, jego stosunek do adresata, ich wzajemną hierarchię oraz dystans konwersacyjny, a także miejsce, świadków i sposób mówienia - adresat może zinterpretować np. wyrażenie Wiem, jak bardzo kochałaś ojca jako pośredni, nieszablonowy akt kondolencji.

Współcześnie obserwuje się daleko posuniętą schematyzację formalną językowych zachowań grzecznościowych. Dochodzi do niej zarówno w oficjalnych, jak i nieoficjalnych sytuacjach mówienia. Z materiału empirycznego wynika, że w sytuacjach oficjalnych każdemu typowi aktu odpowiada kilka zaledwie schematów formalnych, wypełnianych dość jednolitym materiałem leksykalnym. Oto przykłady.

- podziękowania: [Bardzo, serdecznie, pięknie itp.) dziękuję {państwu, panu doktorowi, koleżance itp.) [za przybycie, za życzliwe przyjęcie, za pożyczkę itp.); Składam {państwu itp.) [serdeczne itp.) podziękowanie [za przybycie itp.); Jestem {państwu itp.) [ogromnie itp.) wdzięczna [za przybycie itp.);

- powitania: Witam {państwa, panią profesor, koleżankę dyrektor itp.) [serdecznie, gorąco, z prawdziwą przyjemnością itp.); Chciałabym [serdecznie itp.) powitać (państwa itp.);

- pożegnania: Zegnamy {pana ministra, dostojnych gości itp.) [bardzo gorąco, z żalem itp.); Chcielibyśmy (jak najserdeczniej itp.) pożegnać {pana ministra itp.);

- przeproszenia: (Bardzo, serdecznie, jak najmocniej itp.) przepraszam {panią, państwa, księdza itp.) (za spóźnienie, za to niedopatrzenie, za moją nieuwagę itp.); Chciałbym {panią itp.) (bardzo itp.) przeprosić (za spóźnienie itp.);

- życzenia: Z okazji imienin (Świąt Bożego Narodzenia, jubileuszu itp.) życzę {panu profesorowi, ojcu, koledze itp.) zdrowia, szczęścia, pomyślności (wszystkiego dobrego itp.); W dniu imienin (urodzin itp.) pragnę złożyć {panu itp.) życzenia wszystkiego najlepszego (sukcesów w pracy zawodowej i szczęścia w życiu osobistym itp.).

W sytuacjach nieoficjalnych, zwłaszcza w interakcjach partnerów pozostających ze sobą w zażyłych stosunkach, obserwuje się uproszczenie form etykietalnych oraz - głównie wśród ludzi młodych - ich liczne modyfikacje, nieraz humorystyczne. Na przykład:

- podziękowania: (Wielkie, serdeczne itp.) dzięki-, Jesteś bardzo miły, W dechę jesteś-, Bóg zapłać (dobry człowieku);

- powitania; Cześć (wam, Janusz itp.); Serwus; Kłaniam się {pięknie, nisko itp.); Dzieńdoberek;

- pożegnania: Cześć (wam, Dorota itp.); Baj, baj; Pa (damskie pożegnanie); Do zobaczenia (we wtorek, za miesiąc itp.); Bywaj (do soboty itp.); Siemasz;

- przeproszenia: Tak mi (bardzo itp.) przykro (głupio, łyso itp.); (7o) moja wina; Nie popisałem się; Sory;