CCF20090523040 tif

KARL R. POPPER

gatunek —jest to coś abstrakcyjnego, wszystkie osobniki należące do tego gatunku. Gatunek wytwarza jednak osobniki drogą mieszania dostępnego dla siebie materiału genetycznego. Tworzy najrozmaitsze próbne formy osobników. Także w tym wypadku nie ma to czysto losowego czy przypadkowego charakteru. Powinienem powiedzieć, że próby behawioralne nie są przypadkowe czy losowe, ponieważ po bardzo krótkim okresie niektóre z nich zostają wyeliminowane, a ponadto zawsze pozo-stająwjakimś związku z rozwiązywaniem pewnego konkretnego problemu, a to — rzecz jasna—eliminuje losowość. Podobnie przedstawia się to przy wytworzeniu osobnika przez gatunek. Tu również nie występuje losowość, ponieważ pewne typy genetyczne są eliminowane przez dobór naturalny lub za pomocą innych środków. Właśnie dlatego występuje wiele różnorodnych osobników. Możemy rozpatrywać każdego osobnika, jeśli tak się nam spodoba, jako próbę bądź sondę próbną czy jakkolwiek zechcecie państwo to nazwać, którąposługuje się gatunek w dążeniu do podboju swojego środowiska.

Wprowadzam zatem, jako uogólnienie teorii Darwina, następujące koncepcje. Przede wszystkim nie jest prawdą że zajmujemy się jedynie walkąo życie, walką o przetrwanie. Musimy również rozwiązywać konkretne problemy. Na przykład problem utrzymania wyprostowanej postawy niej eśt jedynie problemem wiążącym się z przetrwaniem. Jeśli usiądę, niekoniecznie będę martwy. Mój problem ma zatem nieco odmienny charakter. Nadto, możemy do pewnego stopnia wybierać różne problemy, z którymi mamy do czynienia. Problem pozycji stojącej byłby tylko jednym z^problemów, jakie wiążą się z przykładem, który teraz rozpatruję; inne problemy dotyczyłyby wyboru tego, wjaki sposób usiąść bądź wjaki sposób powstać. Istnieje jednak, rzecz jasna, bardzo wiele innych problemów, z którymi mają przez cały czas do czynienia różne osobniki, i sątó problemy behawioralne. Jest także bardzo wiele problemów związanych ij adaptacją do środowiska, jakie napotyka gatunek. Posługuje się on wówczas sondami próbnymi; geny natomiast posługują się różnymi gatunkami. Jeżeli wrócimy do głównego pnia drzewa ewolucyjnego, możemy zauważyć, że wszystkie formy, które wytworzyła ewolucja, są żyjącymi obecnie sondami próbnymi, które próbują, w jakiś sposób penetrować środowisko, świat, nawet wykraczając poza Ziemię.

Jest to uogólnienie Darwinowskiej koncepcji, w myśl której organizmy muszą nieustannie rozwiązywać problemy przetrwania. Według mojej teorii istnieje wiele problemów, które nie są związane z przetrwaniem. Kiedy drzewo zapuszcza korzenie albo rozkłada liście, rozwiązuje swoiste lokalne problemy, jakie stwarzająkamienie i skały znajdujące się w ziemT,Tądz próTSlem dostępu do światła. Pewien organizm może wytworzyć w sobie preferencję wobec jakiegoś rodzaju pokarmu, ale może być w stanie przetrwać, odżywiając się innym pokarmem. Zdobycie preferowanego pokarmu nasuwa pewien problem. Niekoniecznie jest to jednak problem przetrwania. Organizm może bowiem na przykład wytworzyć preferencję wiążacąsię z jakimś pokarmem, ponieważ — powiedzmy — ów pokarm jest łatwo dostępny lub z jakichś podobnych powodów.

W każdym razie preferencja ta może utrzymać się nawet wówczas, gdy pokarm przestaje być łatwo dostępny. Preferowanie tego pokarmu było nowącechąbehawioralnąi ta cecha mogła się rozwinąć i utrzymać, pomimo iż warunki, w których się rozwinęła, uległy zmianie. Już to stanowi, rzecz jasna, nowy problem dla organizmu. Uzyskanie preferowanego pokarmu stawia przed organizmem problem, zwłaszcza jeśli warunki ulegają zmianie i preferowany pokarm przestaje być łatwo dostępny. Ów problem może stać się problemem przetrwania, kiedy występuje rzeczywisty niedobór preferowanego pokarmu. Wtedy kwestią życia i śmierci dla organizmów może być istotnie to, czy potrafią uwolnić się od preferencj i czy przy niej pozostaną.

Otóż jeśli organizm mą kłopoty z uwolnieniem się od preferencji, możemy powiedzieć, że nastąpiła pewnego rodzaju specjalizacja: Wyspecjalizował się w przyswajaniu tego rodzaju pokarmu. Ta specjalizacją może mieć charakter tradycji (i jeśli jest tylko tradycją, organizm może się od niej uwolnić) lub mogła się przekształcić w cechą genetyczną — to znaczy mogła stać się cechą dziedziczną.

teoriHejTrapfaWHę^ 3Ia nas następujące uwagi.

Behawioralna sonda próbna jest by tak rzec — realną sondą próbną