DSCF3406

wypadku do marki" (Błachowski i Borowiecki 1928: 18). Niektóre z tych

^u *^J^ł mogły u uczestników zostać wytworzone powtórnie w warunkach ekspe rymenfalnych:

" końcu spróbowaliśmy sztucznie wywołać stan zachwytu. Kazano dziewczynce uklęknąć i myśleć silnie o tym, że Matka Boska jej się zjawi jak w Słupi. Powtarzano iy. Że przecież Matka Boska jest wszędzie i że skoro zjawiła się w Słupi, może również zjawić się u pustej sali wykładowej. Dla wywołania odpowiedniego nastroju gasimy silne światła, zostawiając tylko jedną świecącą się żarówkę. Otóż już w I min.

*?*• P° zredukowaniu oświetlenia Anna upada na twarz i pozostaje nieruchomo ^v' ^,CJ P°⁷-y^cji f.-.J. Po około dwuminutowym trwaniu w tym stanic budzi się ona i mówi, że widziała wprost przed sobą w jasności Matkę Boską, którą potem dwaj aniołowie unieśli do góry (Błachowski 1938: 158).

Negatywne wartościowane mistycyzmu związane z interpretacją psychoanalityczną pojawia się także w analizach empirycznych światopoglądu młodzieży przeprowadzonych przez Józefa Pietera', stanowiących jedną z trzech części szerszego opracowania materiałów empirycznych w postaci dzienników i ankiet (Szuman, Pieter i Weryński 1933).

Światopogląd jest, jego zdaniem, progresywnym dążeniem do przezwyciężenia odczucia dualizmu ,ja" i świata, przeciwstawianym mistycyzmowi jako dążeniu regresywnemu.

Zrozumiałe mogą być dla nas z tego punktu widzenia wszystkie haszysze czy kontemplacje jogi czy mistyka, a takż.c i wszelkie filozofowanie. Używki i zatopienie się mistyczne „u przyjaźni aj ą" nam świat, łączą nas z nim a świat z nami i przywracają utraconą jednię; droga jest zawsze ta sama: obniżenie tonu świadomości a ostatecznie wygubienie świadomości, która raz miała to nieszczęście, że stała się samoświadomością, rozbiciem, stała się jaźnią naprzeciw niejaźni. Zamroczenie, sen, śmierć, oto jedna droga powrotu do harmonii i jedni. Jest to droga i ideał nirwany. Ale jest i druga droga, droga pomnożenia świadomości, droga okrężna racjonalnego pokonania przepaści między nami a światem (Szuman, Pieter i Weryński 1933: 261).

Najwybitniejszym przedstawicielem polskiej psychologii religii tego okresu i jednym z nielicznych nie poddających się fascynacji psychoanalizą, był Władysław Witwicki (IS78-I948), profesor psychologii w Uniwersytecie Warszawskim. Swoje badania nad religijnością ludzi wykształconych przedstawił w pracy Wiara oświeconych, opublikowanej początkowo w języku francuskim w roku 1939, a dopiero później w języku polskim (1959). Rozróżniał dwa składniki wiary religijnej: przekonania w ścisłym sensie (sądy logiczne) oraz supozycje będące stanem pośrednim pomiędzy przekonaniem a wyobrażeniem, rodzajem przypuszczeń nie obdarzonych wysokim stopniem

pewności, lecz zabarwionych emocjonalnie i wspartych aktami woli. Postawa intelektualna, moralna i estetyczna zawiera zwykle oba te składniki, choć w różnych proporcjach. Obie te formy poznawcze kształtują się niejako w odrębnych ..polach" psychicznych, różniących się od siebie stopniem jasności (uświadomienia).

W wierze idzie więc o to. aby za prawdę uznawać coś, co wcale nic jest oczywiste, idzie o wywołanie w sobie przyznania dla czegoś, czego człowiek wcale nic musi nieodparcie i niewątpliwie stwierdzić w sądach, kiedy to sobie przedstawia i o tym myśli. Zatem nie idzie o sądy czyli przekonania w znaczeniu psychologicznym, tylko idzie o to, co nazywamy w psychologii supozycją - może nawet zbliżoną do przekonania, ale tym właśnie od przekonania różną, że brak jej oczywistości, brak pewności naturalnej i samorzutnej tej istotnej cechy przekonań szczerych. Idzie o supozycje przeżywane nawet wbrew przekonaniom szczerym, oczywistym i naturalnym (Witwi-

cki 1959: 93).

Supozycyjny składnik wiary spotykany jest częściej wśród osób wykształconych. Chroni on je przed dysonansem poznawczym i sprawia, że kolizja pomiędzy „wiarą" i „rozumem” staje się mniej dotkliwa. Nie obowiązuje bowiem wtedy (ze względu na zmianę sposobu funkcjonowania świadomości) psychologiczna zasada sprzeczności, zgodnie z którą „człowiek w stanic pełnego czuwania, kiedy przytomnie i jasno myśli, unika, ile może, sądów sprzecznych” (Witwicki 1927: 380).

Pod względem roli supozycji przeżycie religijne jest zbliżone do prze

Koncepcje Witwickicgo dotyczące roli supozycji w rozwiązywaniu konfliktów wywołanych przez psychologiczną zasadę sprzeczności testowała w swoich badaniach empirycznych Aniela Meyer-Ginsbergowa (1935) w odniesieniu do postaw religijnych i magicznych. W odróżnieniu od religii, w przypadku magii mamy do czynienia z bardziej wyostrzonym poczuciem sprzeczności pomiędzy przekonaniami racjonalnymi a „pólwiarą” magiczną, osłabianym jednak przez supozycyjny charakter magii.

Nowy, znaczący nurt w polskiej psychologii religii związany jest z problematyką rozwoju religijności, zwłaszcza w wieku młodzieńczym. Jej pionierem był Henryk Rowid (1877-1944), podejmujący te zagadnienia z punktu

129

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSCF3406 wypadku do matki” (Blachowski i Borowiecki 1928: 18). Niektóre z tych wizji mogły u uczestn
Kat nachylenia wektora wypadkowej W do osi .v: —1,671 ;p = 59°06’M=K28
owady I (35) Srogoń baldaszkowiecRhinocoris iracundus, A Należy do rodziny zajadkowatych. Ma 13-18 m
motyw8 wz A może ananas? Schei tat do modelu 12Model 12 Wielkość: 18 x 18 cm Materiały: 5 g nici A
Dania Dnia za Hotel Promieńtel. 41 253 86 36 Dowozimy od poniedziałku do niedzieli w godzinach 11:00
26 Mirosław Gerigk zachowania się obiektu uszkodzonego lub statku oraz na ocenie ryzyka wypadku. Do
Troska o dziecko jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka. Jan Pawe
Re: Pytanie do Foxa... ~Rumburrack 2002-11-18 07:30:16 Jeśli chcesz się zapoznać z MMPI a nie jesteś
[Odpowiedz] Re: Pytanie do Foxa... ~emjot 2002-11-18 15:47:08 Dochodzi do tego jeszcz dotąd nie poru
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. (poz. 1086) Załącznik nr
cwiczenie?036 PN-ISO 11036:1999 11 W takich wypadkach, do wypełnienia skali należy wybrać inne produ

więcej podobnych podstron