Gennep Obrz�dy przej�cia2

Jak łatwo zauważyć, rytuafy inicjacji pojawiająca się w iraterącfj sktch w ogólnym zarysie odpowiadają sekwencji obrządów, Które do tą _Oo.^;^ stały tu omówione. Tą samą sekwencję odnajdujemy w udromstyzcAwąi zorne) śmierci oraz następującym po niej zmartwychwstaniu nowicjusza, w cjł orfkiznej. w obrzędach Inicjacji trackich, wspólnot religijnych, w oiąJ? dlonizyjsfcich I kulcie- Mitry** (Inicjacja podzielona na etapy), Attisa, AdomttJ? dy śp. Obrzędy inicjacji praktykowane przez .bractwo Irydy* są Po*B2^J znane, a .przejście przez żywioły" które opisuje Apulejusz*. wyraża ideę neofity nawet lepiej niż podróż przez Hades⁷⁷. Albowiem idea przejścia po** wloty zakładała, że nowicjusz podlega! w pewnym sensie unicestwieniu. b> ^ tworzyć się potem jako nowa osoba.

Tę samą myśl odnajdujemy w obrzędach inicjacji praktykowanych wv/.fc* Attisa. Pragnę przypomnieć, że Attis, Adonis l inne bóstwa związane z wegnij roślin umierają jeslenią i odradzają się wiosną. W związku z tym ceremoi*^ prawtane ku ich czci zawierają zawsze pewien zbiór aktów rytualnych: |1J m_K. czątku odbywa się dramatyczne przedstawienie owej śmierci, której townyg^ rozmaite żałobne tabu — lament, rozpacz itp.: (2) potem następuje okna ^ ŚCłowy, gdy zamiera normalne życie; (3) w końcu dokonuje się zmartwych* nie lub raczej odrodzenie. Schemat ten drobiazgowo opisali Mannhardi I ft®*' oraz ich uczniowie. Nie zauważyli oni jednak, że cały ten ceremonia} Jest v*mt cją rytuałów przejścia o charakterze kosmicznym, religijnym i gospodarce a obrzędy te stanowią zaledwie cząstkę o wiele szerszej kategorii, którą nótc, książka próbuje zdefiniować. Albowiem śmierć, okres przejściowy i znrnuyo wstanie są także nieodłącznym elementem ceremonii ciąży, porodu, inlcjocip przed zającei wstąpienie do społeczności o charakterze nierolniczym, narztoe

■* Na temat inicjacji w siedmiu etapach oraz przejścia duszy neofity przez mo«v» planetarnych zob. Franz Valery Martę Cumoot. Las rafrgions orionrafos. s 29MOOin także przypisy

ⁿ Szczegółowe różnico między misteriami Izydy a misteriami elouzyńskimi ponoś Karał Handnk Eduard do Jong. zob. Oas antika Mysterienweson, s. 53-54 Natanem róży przez kranę zmarłych zob Philippe de Fólice. L aufra mondm. Mymos atltgmm M purQutoiro de saśnt Patriom. Pens 1906. Do Felice nio zauwazyt jednak.za om m cendy w niektórych przypadkach mogą byó pozostałością ustnych przekazów Odro* cych rytuałów mtcjecji Nie nałoży bowiem zapominać o tym. ze podczas tych eona* neirzowie ceremonii, mędrcy I nauczyciele wygłaszają formuły relacjonujące to en rr. członkowie „społec enoSc*' w danym momencie robią. Na ten temat zob. AmokłwwOw* nep. Myfhas ar Mgandas €t'Austra!io. rozdział 9: Mytha er r/te, na lemat całej leorii* rozdział S wnajTą książki

» Zob. łamwe Goorgo Frater. Adonis, Attis. Osina. a. 229-230.

• Zob hputajusr. Matmmortoty skro Hory osioł. tłum. Edwin Jędrtoewtcz. w: .W» motfory a*Oo Hory osioł. Apoiogki. osy* w odronla wirnsnaf Księga o magii. Winowi 1909. la 11 - przyp. rad. nauk.

ctwa. AJubu oni pogrzebu*. Jeśa przyjmiemy, te Mat unm. by atf potem odrodzić, musimy także uznać, ze podczas rytuałów r»ctocś towarzyszących tego kultowi przyszły Czciciel Atilsa także musi umrzeć i ner odąć wę na nowo (i) po przez post oczyszcza on swoje olało ze śwlactoch nieczystości: (2) ja I pąs ze świętych przedmiotów (bębna l cymbałów): (3) następnie schodzi do wykopanego dołu, od stóp do głów polewa się qo krwią byka złożonego w ofierze tut nad rem*: (4) przez kilka dni, tak jak niemowlę, karmi się go wyłącznie mlek tera Wydaje mi się, Iz z tego faktu możne wywodzić przekonanie, ze ow krwawy lytuał, w którym chętnie wkłzl się podobieństwo do obrzędu chrztu (w rozumieniu chrześcijańskim) mającego na calu zmazanie grzechów (przekonanie to opiorą *ę w dużej mierze na komentarzach takich autorytetów Kościoła, jak Klemens Aleksandryjski lub lulius Firmicus Maternus), miał przede wszystkim sana o wiele bardziej bezpośredni I wręcz fizyczny. Ukazywał bowiem wychodzącego z dołu neofitę, całego umazanego we krwi. niczym noworodek wychodzący z wnętrz-nośd swej matki.

Wpływ kultów azjatyckich, greckich I egipskich sprawił, że wspólnota pierwszych chrześcijan, początkowo bardzo jednorodna, zaczęła się stopniowo rloe-06 na grupy, które odpowiadały poszczególnym stopniom misteriów"'. Obrzędy przyjęcia do wspólnoty powoli się komplikowały, az w końcu zostały akadyliko-wane w Ordo baptisml (początek IX wieku) i w Sakmmertaraj getoz/aćsAAw Doę-ki bardzo dynamicznemu rozprzestrzenianiu się chrzaśafwtstwa szybko przyjął eę zwyczaj chrzczenia dzied, ale sam rytuał zachował wiato eiementow odpowiadających ceremonii przeznaczone] dla dorosłych. I Toma -ostatniemu poświę cę teraz nieco uwagi. Pierwszym stopniem wtajemniczenie byt katechumenat By do niego przystąpić, należało przejść przez następujące obrzędy: (1) wypędzania złego za pomocą egzorcyzmów: (2) kreślenie znaku krzyza na czoła; (3) po-danie soli uprzednio poddanej egzorcyzmom. Jak widać, obrzędy te nie mają juz lak bezpośredniego charakteru jak u niektórych ludów mniej cywilizowanych, ale jednocześnie stają się bardziej animistyczne, tak jak obrzędy n«ku*ych aftykan-Stoch plemion czy Indian amerykańskich*². Pierwszy z obrzędów to rytuał wytą-

* Zob. rozdział 9 niniejszej książki

* Nie ma tu miejsca na omawianie obrzędów cauroboAUm (ofiara z bykaj i ciłobeikM [ofiara z baranaj. jednak wydaje mi się. iż żadna z ich dotychczasowych jntorpery ne jad wyrerarrzBjące. zważywszy podobiahtowo do nlaktorych ryiudOw ludów miał cyw» zwanych oraz to wszystko, co już powtedoefifimy na lemat rytuałów przajAoa

" Ztib przywoływane |uż praca Eugfine'a Goblela d'AMalU. Salomona Relnacha t Franza Wśr/ego Maha Cumom* zob także Edmr Hatch. TheHterwacrfOeairftlfr-as ma Usagos upon (fta Chrfsflan Church, London 1831 otm Loura Manę Onot Ou-chesne Los ortgmes du culio cMHton. Parła 1902.

* NO temat pochodzenia tych rytuałów animistycznych zob. Edwm Matce Jkeirdhy ence ot Gfoek Ideas. s. 20. przypis 1; Salomon Reinach. Cu*** mym śf rełgwna. 12, a 369*381 (fiórenuntetfo).

OWWWlnJCIW