b

roli orędowniczki występowała bardzo często Paka Zakonu, która otaczała poległych Krzyżaków opieką i sama prowadziła ich do nieba¹⁵*. Nie zatem poświęcony jej północny portal, w któ-przeplatają się motywy i treści znane już z dcko-ii Złotej Bramy. Składają się one na swoistą mario-:ną trawestację programu portalu kaplicy NMP. 39o widoczne w archiwoltach nie jest w stanie zwyciężyć Marii. Scena mistycznych zaślubin Marii (oblubienicy) z Chrystusem (Kościołem) ma wielkie i uniwersalne znaczenie. Na gruncie krzyżackim jest apoteozą Zakonu, utożsamiającego się z Chrystusem. W kronice Dusburga dostrzec można wiele tego typu przykładów. Matka Chrystusa wspiera Zakon, który przez swoją działalność otacza ją chwałą Przed potęgą Zakonu i Marii pochylić się muszą głowy koronowane (Pokłon trzech króli). To ona jest Królową nieba i ziemi, to ona daje pewnoSC, że w dniu Sądu Ostatecznego icy będą po stronie zbawionych¹⁵⁵. Znajdą się tam e dlatego, że mają tak możną patronkę. Zasługą „ry-Chrystusa" jest poświęcenie życia walce za wia-Serts oraz cel życia wyznacza im Krzyż św., w imię Uórego wałczą i którym są oznaczeni.

Krzyż na płaszczu nie tylko członka zakonu rycerskiego, ale i każdego krzyżowca ma wiele znaczeń. Jest symbolicznym nawiązaniem do ewangelicznego wezwania do wzięcia krzyża i pójścia za Chrystusem, ale również wyrazem rzeczywistej decyzji cenią dotychczasowego życia i ruszenia do walki Chrystusa i jego grób (w przypadku krucjat lewan-tyńskich) oraz za Kościół i wiarę. Przedstawiona na tympanonie środkowym historia odnalezienia Krzyża św. przez św. Helenę i odzyskania go przez cesarza Herakliusza podkreśla istotę życia każdego Krzyżaka. Umieszczone po obu stronach sceny Wniebowstąpienia i Sądu Ostatecznego wyznaczają czasowe granice ludzkiego działania, zmierzającego do apo-

”■ Dusburg, Uli tĘ 12. s 59; UL c. 87. s, 98- Więcej przykładów zob. J. Trupinda, Ideologia (jak w przyp. 77), ł. 189 I n.

^w Scenę Koronacji Marii wyeksponowano mocno również winnym miejscu malborekiegó zamku - w Wielkim Refektarzu na Zamku średnim. Tam Jednak wizerunek adresowany został głównie do goto Zakonu przybywających do Prus. aby uczestniczyć w rejsach na Litwę i uczestników kapituł. Wymowa ideowa |Cst om podobna - jest to apoteoza Zakonu Niemieckiego w kontekście Jego działalności wojennei. Znajdowało się tam malowidło Ścienne przedstawiające pochód zbrojnych udających się na wyprawę wojenną - por. Kazimiera Pospieszny, O barwności rezydencji zaJtonu krzyżackiego w Malborku, (wij Sztuka około 1400. Materiały Sesji SUS. Poznań, listopad 1995, i 1, Warszawa 1996, *. 154 - autor łączy Je z wyprawami pruskimi i ideą krucjatową. wskazując na analogię w posiacl tympanonu południowego w kaplicy św. Anny