IMG#77 (2)

nych przez normy i konwencje życia literackiego. Samo życie literackie nie jest enklawą poetów, ale formą życia społecznego.

Tynianow opisuje historię literatury jako ciąg nobilitacji zjawisk językowych nie mieszczących się w normach literackości jednej epoki oraz degradacji zjawisk „wysokoartystycznych". Literackość rysuje się jako wypadkowa języka, tradycji literackiej i sytuacji, jako funkcja, Celowo podkreślamy to twierdzenie, bowiem znakomita, oparta na doświadczeniu artystycznym i konkretnej praktyce badawczej teoria Tynianowa powstała w okresie, kiedy inne nurty literaturoznawstwa ciągle jeszcze wierzyły w możliwość uchwycenia tego, co niezmienne w każdym możliwym utworze literackim, co stanowi o jego istocie. Chodzi tu oczywiście o fenomenologię Romana Ingardena. Jeżeli dla Tynianowa istnieje w ogóle jakiś stały wyznacznik literatury, to jest nim — jak wspomnieliśmy — językowa struktura utworu. To oczywiście bardzo mało; potrzeba żmudnych badań historycznych dla wykazania, dlaczego dana konstrukcja językowa była uznawana w danym okresie za literaturę.

Jurij Tynianow był bliskim współpracownikiem Jakobsona. Obydwaj badacze napisali w roku 1928 artykuł Problema izuczenija litieratury i jazyka, który opublikowany w czasopiśmie „Nowyj Lef stanowił zespół przesłanek dla tez Praskiej Szkoły Strukturalnej (1929). Wcześniej, w pracy Zagadnienie języka wierszy (1924), Tynianow wprowadza pojęcie „dynamicznej konstrukcji językowej"; jest to organiczna całość składników wiersza. W utworze poetyckim wszystkie elementy są wzajemnie powiązane i przyporządkowane naczelnej zasadzie konstrukcyjnej. Funkcją tej zasady byłaby deformacja wszystkich czynników wiersza, tak że mogą one znaczyć tylko w odniesieniu do całości artystycznej²®. Tynianow operuje pojęciem formy, ale rozumie je swoiście: nie jako fenomen przeciwstawiony treści i nawet nie jako artystyczne opanowywanie tworzywa.

Jedność utworu to nie zamknięta całość symetryczna, to rozwijająca się dynamicznie caiościowość; składników jej nie łączy statyczny znak równości i sumy, zespalają jeże sobą związki wzajemnych stosunków i całkowania. Formę utworu literackiego musimy ująć jako zjawisko dynamiczne³⁷.

“ Por. J. Tynianow, Zagadnienie języka wierszy, przet. F. Siedlecki i Z. Saloni, W: Rosyjska szkoła stylistyki, jw., s. 70.

³⁷ Ibidem.

Tynianowska forma to inaczej struktura. Zyskuje ona charakter znaczący nie tyle w odniesieniu do treści, co ze względu na funkcję, inką pełni w obrębie szerszych struktur, takich jak kierunek literacki, styl epoki czy autora. Wpisana w życie literackie, znaczy zjawiska o charakterze historycznym. W ten sposób znaleźliśmy się w centrum świadomości strukturalnej.

Epoka formalizmu rosyjskiego skończyła się dość szybko i nie z przyczyn naukowych. Młode państwo radzieckie poparto ten rodzaj badań literackich, które łączyły sztukę z życiem społecznym, z walką klasową które preferowały zagadnienia obrazowania i skupiały uwagę na treści dzieła, na jego ideologii. Rozwiązania proponowane przez formalistów rzadko odpowiadały tym wymaganiom. Ale nie można obwiniać za kryzys szkoły formalnej tylko okoliczności zewnętrznych. Kierunek ten wyczerpał się niejako sam w sobie, stwarzając przesłanki dla koncepcji, które jawnie przekroczyły jego założenia. Przykładem tu może być socjologiczna orientacja Tynianowa i jego „strukturalna" definicja utworu. Ale nie tylko to. Chodzi także o ideę funkcji poetyckiej i projekt poetyki lingwistycznej Jakobsona. O morfologię bajki Proppa i jej semiotyczne kontynuacje. O psychologię sztuki Wygotskiego. I wreszcie o filozofię słowa Bachtina. Wielkość szkoły formalnej polegałaby na olbrzymiej potencji intelektualnej, która zadecydowała o narodzinach wielkich teorii literaturoznawczych XX wieku.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG77 albo przez rokowania za pośrednictwem posłów albo przez wydani, decydującej bitwy w otwartym
jest regulowana nie tylko przez normy prawa administracyjnego, a także funkcje administracji wykonuj
54817 img307 (6) 148 Druidzi Pomysł złożenia ofiary z własnego życia przez osobę wierzącą w życie po
IMG77 1.1 WSTĘP Niniejsze ćwiczenie wykonano w ramach przedmiotu geologia inżynierska. Celem ćwicze
IMG?77 PREZENTACJO 174 dużo o Makom, al>y móc twierdzić, że to właśnie o nim Newman myślał. Ale k
Z życia Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Pozostawił nie tylko prace naukowe, ale i podręczniki.
VIII. 7. ELŻBIETA. 393 rozumianą jest tu Elżbieta: litera A. nie jest zatem początkową literą jej
Z życia Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Pozostawił nie tylko prace naukowe, ale i podręczniki.
16673 IMG?26 STR.10 Sąd Rejonowy zważył co następuje: Zażalenie skarżącego nie jest zasadne i nie za
IMG71 * -określonym ryzykiem pojawienia adcj trudności wychowawczych, Co w procesie wychowania nie
Drzewo życia2 zasadnicza różnica — jego śmierć nie jest nigdy końcem ostatecznym. Nie bez przyczyny
104(34 Wftff wierzono im przez Opatrzność rolę w historii. Kult przeszłości i dawnych bohaterów nie

więcej podobnych podstron