IMG91 (2)

24 Jadwiga Zacharska

i bezpretensjonalnych tematów oraz bohaterów. Podobną funkcję przypisać można daleko posuniętej kolokwializacji języka, którego odmienność polega właśnie na redukcji nadmiernie eksponowanych przez poprzedników cech poetyckości.

Przejawem dziedzictwa młodopolskiego jest też operowanie przez ska-mandrytów nastrojem w poezji. Mistrzami w budowaniu i różnicowaniu aury emocjonalnej wokół postaci i zdarzeń są zarówno Tuwim, jak Wierzyński i Lechoń. W wielu młodzieńczych wierszach autora Czyhania na Boga rodzaj i jakość, a nawet środki służące do budowania nastroju mają wyraźnie modernistyczny charakter. W Śmierci np. wskazane w tytule pojęcie skojarzone jest z przesyconą melancholią miłosną sceną, w której występują jesień i tuberozy, a dopiero pełniąca rolę puenty końcowa metafora swą prozaicznością odbiega od młodopolskiej konwencji. W innym wierszu tego tomu o dziewczętach czternasto- i piętnastoletnich, co noszą w oczach ,jakąś fiołkową własnej duszy tajemnicę”, nie ma nawet takiego kontrapunktu, sygnalizującego dystans wobec doprowadzonego do skrajności wzorca lirycznego epoki poprzedniej. Zawiera on nic tylko nagromadzenie młodopolskich rekwizytów (melancholii pełne zmierzchy, wspomnienia, mogiły, samotne cmentarze, listy niewysłane, smutne odjazdy, nokturn Szopena) i wyraża fascynację śmiercią, ale także w warstwie językowej (wielość epitetów, wielość wyrażeń metaforycznych wskazujących jedną cechę, użycie zaimków nieokreślonych) i luźnej budowie oraz zapisie graficznym (liczne pauzy podkreślające podziały stroficzne) realizuje schematy ukształtowane w poezji przełomu wieków.

W inny sposób młodopolskie wzory wykorzystuje Lechoń w Mochnackim czy Pani Słowackiej przy pomocy trafnie dobranych realiów i epitetów malując dramatyczne sceny lub romantyczne pejzaże o dużej sile emocjonalnej. Posługuje się przy tym ostrym kontrastem między starannie i konsekwentnie budowaną i stopniowaną atmosferą poetyckości i niezwykłości, a burzącym ją brutalnie, prozaicznym dysonansem (w Mochnackim) lub sprzecznością między iluzją, a rzeczywistą funkcją mitu ojczyzny, utożsamianej z romantyczną heroiną.

Modernistyczny rodowód mają także liczne skamandryckie motywy (np. motyw drogi, włóczęgi, jesieni, tańca i korowodu) i maski (np. Sokratesa, Dionizosa), a także związki frazeologiczne, czy nawet rymy (jak dowodzi Jerzy Paszek rozpatrujący staffizm Wierzyńskiego ³⁰). Że już nic wspomnę

³⁰ I. Paszek, Pototny sutfiizjn Wierzyńskiego [w:J Skamander. Studia o twórczości Kazimierza Wertyńskiego. Katowice 1986.

o przekornych trawestacjach, czy bardziej ukrytych powiązaniach między poszczególnymi tekstami, jak te, które niewątpliwie zachodzą między Strasznymi mieszkańcami Tuwima, a Z Fackiewiczjów Kuflową Tetmajera, co to „bywa, czyta, gada / ma córki, daje żurki, ludziom opowiada" oraz wierszem Pióra Słonimskiego a Wędrowcem tegoż Tetmajera.

W dziedzinie języka poetyckiego towarzyszy tym zjawiskom rozluźnienie związków znaczeniowych na rzecz skojarzeń fonicznych (w poezji Tadeusza Micińskiego i Wincentego Koraba-Brzozowskiego podporządkowane funkcjom nastrojowym i podkreślaniu niezwykłości oraz tajemniczości związków między elementami rzeczywistości, natomiast u poetów Skaman-dra często dające efekty komiczne). W ślad za tym idzie osiągane różnymi środkami umuzycznienie wiersza. Wydobyciu efektów brzmieniowych służy np. zróżnicowanie i niezwykłe bogactwo układów siroficznych i rymów, których wartość w budowaniu odrębnego, niecodziennego języka poezji podkreślali młodopolscy twórcy. Ulubioną formą wypowiedzi Słonimskiego jest sonet, królujący także w poezji Tuwima, a Iwaszkiewicz, który w tytułach aż dwóch młodzieńczych zbiorków wprowadził nazwy strof (oktostychy i kasydy) demonstruje nie tylko niezwykłą różnorodność skomplikowanych niekiedy i rzadkich w tradycji polskiej form, skojarzeń brzmieniowych i in-strumentacji, ale wiele utworów podporządkowuje zasadom kompozycji muzycznych.

Lista młodopolskich źródeł poezji skamandiyckiej mogłaby oczywiście, być znacznie dłuższa. Ale uwzględnienie nawet tylko wyżej wskazanych związków nasuwa hipotezę, że może właśnie akceptacja i selektywna, nie u wszystkich skamandrytów jednakowa kontynuacja najbliższej tradycji stanowi element integrujący grupę sytuacyjną i nadający wczesnej twórczości jej przedstawicieli (do roku 1922, a może nawet do 1926) pewne cechy wspólne. W dalszym rozwoju skamandrytów inspiracje młodopolskie, jak i wszystkie zewnętrzne oddziaływania i wzory, tracą na znaczeniu. Liryka każdego z aktywnych twórczo członków grupy, Iwaszkiewicza, Słonimskiego, Thwima i Wierzyńskiego zyskuje własny wyraz i staje się oryginalna, choć jeszcze do końca dwudziestolecia postrzega się ją jako poezję grupy Skamandra.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG86 14 Jadwigo Zacharska Za część młodopolskiego dziedzictwa uznać można krańcowy indywidualizm p
jpg025(1) 24 względu na strukturę wewnętrzną oraz na podobny przebieg podstawowych funkcji życiowych
IMG91 (Kopiowanie) Zwężenie ujfcia mltralnego z wlókniatym pogrubieniem, zwalaniem »ię I /nick.H/ta
IMG?78 (3) 24 JAKOŚĆ ŻYCIA W ZDROWIU I W CHOROBIE nych wartości i celów oraz zaspokajania potrzeb po
IMG?79 dokonane 24 czerwca 2014 roku zatrzymanie oraz przymusowe doprowadzenie należy uznać za mając
29520 IMG46 24 Flaubert analizuje Flauberta. Lektura „Szkoły uczud^Ą Regimbart oraz Martinon (ci dw
47245 IMG91 ,s Zbigniew Bukowski [40i iej rabunkiem stad bydła oraz uprowadzeniem pewnej części mie
IMG13 24 JAWItt TRUPINDA ła kronikarską proweniencję elementów zdobień kaplicy NMP i Złotej Bramy o
24 luty 07 (91) a) b) J1 - moment bezwładności wirnika silnika oraz koła pasowego 1, J2 - moment bez

więcej podobnych podstron