P1050207
46 [i*l Andrzej Bogusławski
prawidłowością, że zdania przyczynowe są odnoszone do rematu, a nie do dictum tematycznego (tak jest zresztą w (83), gdzie remat do Bill obejmuje regret wraz z zawartym w nim dictum tematycznym jako temat niższej rangi z własnym rematem niższej rangi w postaci negacji). Tak więc zdanie
(95) Jan, który nie wiedział o przegranej konserwatystów, nie spał tej nocy, bo nie wziął proszka nasennego.
jest całkiem normalne; natomiast zdanie
(96) Jan, który nie wiedział o przegranej konserwatystów, nie spał tej nocy, bo mu o tym nie powiedzieli.
jest dewiacyjne, jeżeli zdanie przyczynowe ma być odniesione do zdania względnego.
Drugą okolicznością, która przemawia za uznaniem zależności „sądu” przy żałować od negacji, jest jaskrawa odmienność zdań typu nie żałuje, bo nie sądzi od zdań z bo podważających „zwykłe” presupozycje: te ostatnie są w istocie rażąco dewiacyjne, sprawiając mianowicie nieodparte wrażenie sprzeczności wewnętrznej; por.
(97) *Jan nie wie, że Paryż jest stolicą Polski, bo Paryż nie jest stolicą Polski.
(98) *Ta osoba, której ślub odbył się wczoraj, nie wyszła za mąż, bo jest mężczyzną.
(99) *Barteczko nie zrezygnował ze studiów, bo jest kobietą.
(100) *Ewa nie żałuje straconych lat, bo to maszyna cyfrowa.
Osobliwość tych zdań znajduje odbicie w fakcie, że podczas gdy nie żałuje, bo nie wie jest przyjmowane całkiem gładko, naturalną reakcją na zdania (97)—(100), o ile odczytana zostałaby intencja nadawcy, byłoby żądanie zmiany sformułowania. Tak więc np. sugerowano by użycie formuły z nie może (nie może wiedzieć, nie mógł wyjść za mąż, nie może żałować), na miejsce (97) podstawiono by
(101) Jan sądzi, że Paryż jest stolicą Polski, ale Paryż nie jest stolicą Polski. bądź
(102) Jan nie sądzi, że Paryż jest stolicą Polski, bo Paryż nie jest stolicą Polski. Ścisłe sformułowanie odpowiadające (99) brzmiałoby:
(103) O Barteczko nie można powiedzieć (gramatycznie) „zrezygnował", bo to kobieta (100) trzeba by dokładniej oddać za pomocą
(104) ,Jswa" to nie człowiek, więc powiedzieć o niej, że „żałuje czegoś", jest bez sensu. Również na zwykłe zdania z przeczeniem (bez bo) w wypadku klasycznych presu-
pozycji odbiorcy reagują swoiście. M. in. możliwe jest użycie zwrotu A więc twierdzisz (np. że Barteczko jest mężczyzną) z zupełnym wykluczeniem oporu nadawcy; natomiast ktoś, kto powie
(105) Jan nie żałuje, że konserwatyści przegrali.
może obstawać przy tym, że nie twierdził, iż Jan jest poinformowany o przegranej konserwatystów. Odbiorca (105) może z sensem postawić pytanie
(106) A czy Jan w ogóle (czy aby Jan) wie, że konserwatyści przegrali?
Natomiast pytanie odniesione do Ewa nie żałuje straconych łat:
(107) A czy Ewa (czy aby Ewa) jest człowiekiem? albo
(108) Może chodzi o to, że ta Ewa to nie człowiek! można sobie wyobrazić tylko na zasadzie igraszek słownych.
Wszystko to zgadza się z wizją różnicy sugerowaną przez nas wyżej i znajduje
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
P1050209 48 Andrzej Bogusławski [16] Dla porównania: zdanie (117) Jan, który
P1050200 •10 Andrzej Bogusławski Wreszcie, nie widać powodu, by atrybutów negacyjnych, właściwych
P1050201 40 Andrzej Bogusławski l.,JJ Wreszcie, nie widać powodu, by atrybutów ncgacyjnych, właściwy
P1050211 50 Andrzej Bogusławski [18] własnością, brakiem implikacji określonej wartości logicznej pr
46 ANDRZEJ KOZIARA, AGNIESZKA JEZIERSKA + pisemne zagwarantowanie w umowie prawa do informacji o fiz
Untitled 3 (3) 3 6. Które ze stwierdzeń jest/są poprawne? 1. Do kości gnykowej prz
XXII Spis treści / Contents Bogusław Gruszka, Magdalena Madej Przyczepność emalii bezpośrednich do s
Sieć satelitarna • sygnały ze stacji naziemnych są transmitowane do
strona003 (6) (>. Które ze stwierdzeń jest/sa poprawne: 3, — Do nieparzystych kości trzcwioezasz
Zmiany rezystancji przy prawidłowo tworzącej się zgrzeinie są łatwe do przewidzenia, zwłaszcza w
nicy poprzednich edycji szkolenia za jego zaletę kt, że prezentowane zagadnienia były odnoszone
DSCF0462 (3) 1.Historia i definicje Trudno podważyć fakt, że istoty ludzkie są zdolne do niezwykle s
1345369067 CmaJf8 Większość żon myśli, że ich mężowie są na rybach...i się nie myli
(/V-0 (/V-0 ) ) ; C ne. Ściernice wykonane ze ścierniwa 95A są stosowane do mniej dokładnego
DSCN6474 (Kopiowanie) . ffctiSttłd świata Mol żywych i ich klasyfikacja I HI u,
więcej podobnych podstron