Pict0200

■ jJ^LEKTRONIKAjJfJfJfJ

Do czego to służy?

Rozmaite scalone wzmacniacze mocy cieszą się nieustającym zainteresowaniem, a zbudowanie wzmacniacza mocy nie jest dziś żadnym problemem. W przypadku wzmacniaczy „samochodowych” do układu scalonego trzeba dołączyć tylko kilka kondensatorów i radiator. Niewiele trudniejsze jest zbudowanie wzmacniacza mikrofonowego. A wzmacniacze mikrofonowe są potrzebne, ponieważ sygnał z dowolnego mikrofonu jest zdecydowanie za mały, żeby wprost wysterować ■wzmacniacz mocy.

Prezentowany projekt to uniwersalny wzmacniacz mikrofonowy. Dzięki dodatkowemu obwodowi zasilania może bezpośrednio współpracować z popularnymi dwu-i trzykońcówkowymi mikrofonami elektreto-wymi. W układzie przewidziano wykorzystanie elementów o wysokich parametrach: kondensatorów tantalowych i renomowanego niskoszumnego wzmacniacza operacyjnego NE5532. Dzięki temu moduł ma na tyle dobre parametry, że znakomicie nadaje się też do współpracy z dobrej jakości mikrofonami dynamicznymi.

Układ zasilany jest pojedynczym napięciem 6...25V, a pobór prądu jest rzędu lOmA, więc z powodzeniem może być zasilany z jednej baterii 9V lub akumulatorka 12-wol-towego. Godząc się na niewielkie, często niezauważalne pogorszenie parametrów można jeszcze bardziej zmniejszyć prąd zasilania, stosując wzmacniacz operacyjny o mniejszym poborze prądu. np. TL072, TL082, a nawet TL062.

Jak to działa?

Schemat wzmacniacza pokazany jest na rysunku 1. Jak widać, układ jest zasilany pojedynczym napięciem. Dodatkowy obwód Rl, C2, R2 przewidziany jest do zasilania mikrofonów elektretowych. Moduł zawiera dwa stopnie o regulowanym wzmocnieniu. Wzmocnienie pierwszego stopnia (UlA) jest płynnie regulowane potencjometrem POTI w zakresie ]...10x. Wzmocnienie drugiego stopnia można zmieniać skokowo za pomocą zwory JP2. Jeśli kołki JP2 nie są zwarte, wzmocnienie jest największe, wyznaczone przez stosunek R8/R5. Gdy jumper JP2 równolegle do R8 dołączy rezystor R6 albo R7, wzmocnienie będzie mniejsze. Równoległe połączenie R7 (9,lkO) z rezystorem R8 (22kQ) daje rezystancję 6,4kQ, czyli 3,2x większą niż rezystancja wypadkowego połączenia R6, R8 oraz 3,4x mniejszą od rezystancji R8. Przy podanych wartościach elementów wzmocnienie drugiego stopnia będzie mieć wartość:

10x (bez zwory)

2,9x (dołączony R7)

0,9 lx (dołączony R6).

W ten sposób wzmocnienie można precyzyjnie regulować w zakresie 0,9...100x. Taki zakres zupełnie wystarczy do współpracy z typowymi mikrofonami, także dynamicznymi, ale kto chciałby zwiększyć wzmocnienie maksymalne do 600x (55dB), może zmniejszyć wartość R11 nawet do 360Q (przez co wzmocnienie pierwszego stopnia wzrośnie nawet do 28x), a także zmniejszyć wartość R5 nawet do lkO (przez co wzmocnienie drugiego stopnia wzrośnie do 22x).

W wersji podstawowej (także w zestawie AVT-2728) przewidziany jest wzmacniacz operacyjny NE5532 - układ opracowany specjalnie do zastosowań w sprzęcie audio i do dziś często stosowany także w sprzęcie profesjonalnym. W module celowo wykorzystano dwa stopnie aktywne - każdy ze stopni daje duży zapas wzmocnienia i gwarantuje szerokie pasmo i znakomite parametry dynamiczne. Pomiary wykazały, że nawet przy największym wzmocnieniu (100x, czyli 40dB) pasmo sięga powyżej 250kHz. Zniekształcenia nieliniowe są znikome. Przy wzmocnieniu maksymalnym w sygnale wyjściowym o wartości między szczytowej 5V (co daje l,8Vsk) znie

kształcenia nieliniowe były mniejsze od 0,09%. Przy wzmocnieniu 20x (26dB) zniekształcenia i szumy (THD+N) tego prostego układu były mniejsze niż 0,03%.

Moduł będzie też bardzo dobrze pracował z popularnym wzmacniaczem operacyjnym TL072 oraz TL082. Te wzmacniacze mają wprawdzie większe szumy, ale przy współpracy z mikrofonem elektretowym nie ma to znaczenia z uwagi na duży sygnał uzyskiwany z takich mikrofonów. Pobór prądu spadnie wtedy do około 3mA (w porównaniu do około lOmA z NE5532), co ma znaczenie w przypadku zasilania bateryjnego. Dalsze zmniejszenie poboru prądu możliwe jest po zastosowaniu układu TL062. Pobór prądu zmniejszy się do około 0,5mA, a dzięki dwóm stopniom wzmocnienia, nawet przy maksymalnym wzmocnieniu pasmo nadal będzie szersze niż 20kHz. Alkaliczna bateria 9-woltowa o pojemności 400...500mAh wystarczy na wiele godzin pracy takiego bardzo oszczędnego wzmacniacza.

W mało wymagających zastosowaniach, gdzie używany jest mikrofon elektretowy, można śmiało wykorzystywać TL072, TL082 i TL062. Jedynie do współpracy z mikrofonem dynamicznym dobrej jakości warto zastosować układ NE5532, który zapewni wtedy doskonałe parametry i umożliwi pełne wykorzystanie zalet tego mikrofonu.

Rys. 1 Schemat ideowy wzmacniacza

56 Lipiec 2004 Elektronika dla Wszystkich