spermatogeneza 9
są magazynowane przez pewien czas w specjalnych uchyłkach żeńskich dróg rodnychjfl gdzie ostatecznie dojrzewają. Przykładem mogą być zbiorniki nasienne (spcrmatekij wielu bezkręgowców, uchyłki jajnika (ryby karpicńcowate Cyprinodontidae) lub uchyłki steku (plaży ogoniaste, gady). W przypadku ssaków proces dojrzewania plemników jest długotrwały i złożony. Plemniki uwolnione z nabłonka plemnikotwórczegoj' w wyniku spermiacji, są funkcjonalnie niedojrzałe i niezdolne do zapłodnienia. Zdoi-; ność tę nabywają dopiero po przejściu przez najądrze (patrz niżej) i w wyniku kapa. stacji, która odbywa się w żeńskich drogach rodnych (zob. rozdz. I.2.3.I. Zaplom-nienie).
Dzięki skurczom kanalików plemnikotwórczych plemniki, wraz z płynem kanalikoft wym, są biernie transportowane do kanalików prostych jądra, a stamtąd do sieci Jądra, skąd, przez przewodziki odprowadzające jądra, dostają się do przewodu najądrza, silnie poskręcanego kanału (u mężczyzn długości 5-6 m) ściśle przylęi gającego do powierzchni jądra. Przewodziki odprowadzające jądra, wraz z przewodem? najądrza, tworzą najądrze. Podczas transportu przez przewód najądrza (u człowieka transport ten jest stosunko wolny i trwa średnio ok. 12 dni) plemniki przechodzą procesń dojrzewania, podczas którego: 1) nabywają zdolności do ruchu postępowego (początS kowo plemniki są nieruchome lub wykazują jedynie ruch wibracyjny); 2) znaczym prze|§ obrażeniom ulega ich metabolizm; 3) następują znaczne modyfikacje w budowie mole- * kularnej błony komórkowej. Zmiany zachodzące w plemnikach podczas ich transportu Przez najądrze są uzależnione od istniejącego w nim specyficznego mikrośrodowiska.. Jest ono utworzone dzięki sekrecyjnej i absorpcyjnej aktywności nabłonka przewodu ' Najądrza. Komórki nabłonkowe wydzielają liczne białka, w tym glikoproteiny, a także , inne substancje, które wpływają na dojrzewanie plemników i ich zdolność do ruchu. Istotnym zmianom fizykochemicznym podlega błona komórkowa plemników. Zmiany • dotyczą głównie modyfikacji w składzie białek i lipidów błony. Część glikoprotein błony komórkowej jest usuwana, równocześnie pojawiają się nowe, wydzielane przez komórki l nabłonkowe najądrza, które, łącząc się z powierzchnią plemników, tworzą otoczkę chroniącą je przed: a) aglutynacją; b) przedwczesną reakcją akrosomową (zob. rozdz. I.2.3.2.2. Zapłodnienie u ssaków), której zapobiega czynnik stabilizujący akrosom (ASF, ang. Acrosome Stabilizing Factor), syntetyzowany w najądrzu; c) fago-, cytozą w żeńskich drogach rodnych. Znaczne zmiany obserwuje się również w rozmieszczeniu białek, które skupiają się w specyficzne domeny (mikroobszary) o odmiennej: strukturze i funkcji, co ma istotne znaczenie w procesie kapacytacji i reakcji akrosomo-; Wej. Znacznym modyfikacjom ulegają również związki lipidowe występujące w błonic komórkowej plemników, takie jak fosfolipidy, glikolipidy i cholesterol. Wyraźnie; zmniejsza się płynność błony komórkowej, co w konsekwencji uniemożliwia jej fuzję' z błoną akrosomową i tym samym nie dopuszcza do przedwczesnego zajścia reakqi akrosomowej. Stabilizacja plazmolemy, przez cholesterol, czyni ją również bardziej; odporną na często niekorzystne warunki mikrośrodowiska istniejącego w różnych czę-| ściach żeńskich dróg rodnych. Funkcje najądrza są kontrolowane przez testosteron, Udzielany przez komórki Leydiga jądra.
Dojrzale plemniki, zawieszone w wydzielinach najądrza, przechodzą następnie do nasicniowodu, gdzie są magazynowane w początkowym jego odcinku. Podczas ejaku-laeji, wskutek gwałtownych skurczów perystaltycznych nasieniowodu, plemniki zostają
oprowadzone pod dużym ciśnieniem do przewodu wytryskowego, a stamtąd do cewki moczowej, która przechodzi przez męski narząd kopulacyjny — prącie, i stanowi ostatni odcinek męskich dróg wyprowadzających plemniki.
Bezczaszkowce nie mają przewodów wyprowadzających gonad. Po pęknięciu ich ścian, gamety wydostają się do jam skrzelowych, a stamtąd na zewnątrz ciała. Podobnie gonady kręgoustych pozbawione są nasieniowodów; gamety wypadają ze światła gonad jo wtórnej jamy ciała, stąd wydostają się do zatoki moczoplciowej i przez otwór moczoptciowy na zewnątrz. U spodoustych, gadów i ptaków nasieniowody uchodzą do kloaki (steku).
W trakcie przechodzenia plemników ssaków przez nasieniowód i cewkę moczową płyn, w którym plemniki są zawieszone, łączy się z wydzielinami gruczołów dodatkowych (zob. rozdz. I.2.I.2.5. Gruczoły dodatkowe), tworząc nasienie (spermę; zob. rozdz. I.2.I.2.6. Nasienie). Podczas kopulacji nasienie zostaje wydalone (wytrysk nasienia) z cewki moczowej, w postaci niewielkiej porcji, zwanej ejakulatein, i przeniesione do żeńskich dróg rodnych. Objętość ejakulatu mężczyzny wynosi 2-6 ml, przy czym w jednym mililitrze może znajdować się 40-250 min plemników. Z tej liczby do bańki jajowodu, gdzie odbywa się zapłodnienie, dociera zaledwie ok. 200 plemników (zob. rozdz. 1.2.3.1. Zaplcmnicnie). Dojrzewanie plemników i ich transport przez męskie drogi wyprowadzające są kontrolowane przez hormony jądrowe — androgeny.
1.2.1.2.5. Gruczoły dodatkowe
Z drogami płciowymi kręgowców są związane dodatkowe gruczoły płciowe, które najlepiej wykształcone są u ssaków. Należą do nich: pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy i gruczoły opuszkowo-cewkowe (ryc. 1.31). Wydzieliny tych gruczołów są zasadniczym składnikiem części płynnej nasienia.
Pęcherzyki nasienne otwierają się do końcowych odcinków nasieniowodów, zwanych bańkami nasieniowodów, natomiast pozostałe gruczoły dodatkowe — do cewki moczowej. Lepka wydzielina pęcherzyków nasiennych ma odczyn zasadowy i tworzy główną część nasienia. W jej skład wchodzą m.in. białka, prostaglandyny, fruktoza, niezbędna do beztlenowego oddychania plemników, i kwas askorbinowy. Pęcherzyki nasienne wydzielają również wezykulinę, która powoduje koagulację nasienia, zapobiegając w ten sposób jego wypływaniu z pochwy. Pęcherzyki nasienne nie występują u ssaków drapieżnych.
Gruczoł krokowy (sterczowy, stercz, prostata) jest nieparzystym narządem, który przylega do dolnej części pęcherza moczowego i otacza początkowy odcinek cewki moczowej. Wydzielina gruczołu krokowego, stanowiąca ok. 30% objętości ejakulatu, jest bogata w enzymy hydrolityczne, takie jak kwaśna fosfataza, amylaza i plazmina, która pomaga w upłynnieniu nasienia, ułatwiając w ten sposób ruch plemnikom. Do składników wydzieliny tego gruczołu należą również wolne aminokwasy, kwas cytrynowy, fruktoza i spermina — poliamina odpowiedzialna za charakterystyczny zapach nasienia. Podczas ejakulacji wydzielina gruczołu krokowego zostaje uwalniana do cewki moczowej.
Śluzowata wydzielina parzystych gruczołów opuszkowo-cewkowych (Cowpera) zostaje uwalniana do początkowego odcinka cewki moczowej, gdzie służy do jej nawil-
31
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
spermatogeneza 9 •£ są magazynowane przez pewien czas w specjalnych uchyłkach żeńskich dróg rodnych,
page0072 62 ASYRJA chaldejskiemu Merodach-Baladanowi III (ryc. 123), który już za czasów Sar-gona pr
page0428 424 lecz te zboczenia trwały często przez pewien czas, a w wielu wypadkach powracała forma
przełożonych z konspiracji - opuścił okolice Rzeszowa i został skierowany do Raby Wyżnej. Przez pewi
P3084539 Akumulacja Transportowany w różnych środowiskach materiał skalny może przez pewien czas&nbs
026 5 zwłaszcza gdy są narażone przez dłuższy czas na działanie temperatury lub były schładzane z sz
CB i rad 052 52 IV. PODSTAWY RADIOKOMUNIKACJI Przez pewien czas przypuszczano, że fale elektromagne
Image102 (5) Zadaniem układu jest podtrzymanie przez pewien czas pracy wentylatora lub innego u
BARTNICTWO 2001 Częściowo ziemie, które przeszły pod panowanie rosyjskie przez pewien czas zostawały
Scan 18 redukcyjnego podziału ugamoniów. Rosną one przez pewien czas tworząc nowo komory wokół dużej
Przez pewien czas objaśniał w Krakowie Wergilego i Owidiusza, jego poprawna lecz mało wynalazcza kla
Cdem prowizorium jest usunięcie sytuacji, w której gospodarka miałaby być prowadzona przez pewien cz
DSC44 Sterylizacja w opakowaniach unxgtMapr7cctiowyw^w<w>M
więcej podobnych podstron