s�kowski0

Czynniki brane pod uwagę przy badaniu postaw wobec inwalidów (Jones, Guskin, 1984)

Czynniki brane pod uwagę	Przykłady
1. Podmiot postawy (kto ma postawę, kto ją wyraża, czyja jest postawa).	Społeczeństwo, profesjonaliści, dzieci, dorośli, specjaliści, różne grupy osób niepełnosprawnych, rzecznicy osób niepełnosprawnych, krewni. W grupach tych ludzie różnią się wiekiem, płcią, cechami charakteru, cechami osobowości.
2. Przedmiot postawy (kogo postawy dotyczą).	Różne grupy osób niepełnosprawnych, różny poziom inwalidztwa, różny poziom kompetencji i atrakcyjności w grupie, różny stosunek do pomocy ze strony osób pełnosprawnych.
3. Warunki, w jakich wyrażają się postawy.	W porównaniu z innymi osobami niepełnosprawnymi i pełnosprawnymi, użyteczność informacji o innych osobach i grupach, liczba i rozmiar kontaktów z osobami niepełnosprawnymi. Rodzaj zachowań i sądów, czy mają charakter publiczny, czy prywatny.
4. Co determinuje postawy, co wpływa na ich charakter.	Zgeneralizowane postawy wobec wszelkiej odmienności, rozumienie niepełnosprawności, ogólny poznawczy rozwój, doświadczenia z osobami niepełnosprawnymi, rozmiar i rodzaj, specyficzny trening - próby zmian postaw, strategie zmian.
5. Konsekwencje - jakie efekty wywołują postawy.	W zachowaniu wobec ludzi niepełnosprawnych, w emocjach wobec tych osób. Gotowość do współpracy i wchodzenia w interakcje z osobami niepełnosprawnymi, pomoc wyrażana w polityce społecznej dążeniem do integracji.
6. Pomiar postaw, metodologia badań.	Socjometryczny wskaźnik akceptacji i odrzucenia, pomiar dystansu społecznego, skala postaw, obserwacja opinii społecznych, obserwacja interakcji, analiza prawa publicznego polityki społecznej, instytucji, analiza treści przekazywanych przez środki masowego przekazu.
7. Teoretyczne modele, podstawy badań (jaka koncepcja, hipotezy, modele mogą być stosowane w badaniach i praktyce).	Społeczny proces porównywania (Festinger, 1954). Etnocentryzm (Adorno, Frenkel-Brunswik, Levinson i Sanford, 1950); Dysonans poznawczy (Festinger, 1957). Analiza komunikacji (Hovland, Janis i Kelly, 1953). Modelowanie (Bandura i Waiters, 1963); Referencyjna teoria grupy (Kelley, 1952). Teoria atrybucji (Heider, 1958, Jones, Kanouse, Kel Weiner, 1971). Role społeczne (Thomas, 1966). Altruizm (Macaluay i Berkowitz, 1970; Mussen i Eisenberg-Berg, 1977).
8. Etyczny aspekt problemu.	Zgoda osób badanych, tajemnica zawodowa, duży takt i ostrożność w badaniach. Sprawiedliwość, obiektywizm, ostrożność.

Zaprezentowane w zestawieniu czynniki brane pod uwagę przy badaniu postaw wobec inwalidów w dużym stopniu wyczerpują temat. Należy jednak zauważyć, że pewna grupa zagadnień przedstawionych przez autorów wymaga ciągle nowych badań i analiz. Można powiedzieć, że zasygnalizowane zagadnienia są opracowane przez badaczy często nieproporcjonalnie. Aby globalnie przeanalizować mechanizmy kształtowania się, funkcjonowania oraz zmian postaw wobec osób niepełnosprawnych, konieczne byłyby badania interdyscyplinarne, w których uczestniczyliby psychologowie, socjologowie, filozofowie i być może również przedstawiciele innych dziedzin nauki. Zaprezentowany przez R. L. Jonesa i S. L. Guskina przegląd czynników uwzględnia zarówno aspekty teoretyczne i metodologiczne badań nad postawami, jak również aspekt praktyczny. Ważne są zatem dla autorów praktyczne konsekwencje określonych postaw wobec inwalidów, a także teoretyczne modele badań nad postawami, pomiar postaw, a więc zagadnienia metodologiczne, oraz etyczny aspekt problematyki.

Poruszając zagadnienie osobowościowych uwarunkowań postaw wobec osób niepełnosprawnych i prowadząc badania empiryczne na ten temat należy wziąć pod uwagę wszystkie te aspekty. Jednocześnie jednak konieczne jest skoncentrowanie się na zagadnieniach specyficznych i szczególnie ważnych dla konkretnego zagadnienia. Czynniki przedstawione przez R. L. Jonesa i S. L. Guskina uwidaczniają, jak wieloaspektowa jest problematyka postaw wobec osób niepełnosprawnych i jak wiele jest jeszcze spraw wymagających wnikliwych studiów i badań naukowych.