f I I

u

Smera i Jan z Kolna.

W \j^m wieku Włodzimierz Wielki nim przyjął religię chrze-ściańską, wysłał Jana Smerę do obcych krajów dla wybadania, któreby z wyznań religijnych najgodniejszem było upowszechnienia na Russi ? — Ten zwiedziwszy Serbią, Bułgarią , Me-zią, Państwo Wschodnie, Anatolię i Jeruzalem, przybył do Alesandryi, zkąd, donosząc Włodzimierzowi o skutku swych postrzeżeń , kończy list wyrazami : Hac scripsi ferreis literis ejccudens in duodeccm tabulis aereis, lioc tibi fuleliter signifi-co Medicus et Rlietor tuus Iwaniec Smera Polowlanin. List ten znajdował się w klasztorze Ebawiciela w ziemi Przemyśl-skiej, blisko starego Samborza — w kopii czy w oryginale nie wyraził Budziński w kronikach swoich. — AŻ w roku 1567 Andrzej Kolodyński, diakon , famulus proslea domini Sobek Thcsaurarii Regni na ruski i polski przełożył go język. — Znany on był naszym i obcym pisarzom , z ruskich zaś prawie żaden go nie przepomniat, zowiąc Smerę Polowlanincm lub Polowczaninem.

Lubieniecki w Historyi Reformationis Polonia;, rozprawiając o szczegółach niniejszego listu, nazywa Smerę : Medicus docius etprobus vir. — Michał Richter w Historyi Medycyny zowie geburt ein Pole. Ewers w Historyi Rossyjskiej, der pol-nischc Leibaru.

Tak więc, gdy jedni z ziomków naszych radziby pozyskać w Smerze Polaka uzacniającego kraj swój między obccmi, a drudzy w wyrazach scripsi ferreis literis, c.rcudcns in i‘>. tabulis ar cis, spostrzegając niejakąś ideę drukarstwa czy ryto-wnictwa, wystąpił Lelewel, i w xięgach bibliograficznych zawołał teto...

Ztąd nietylko że nic już o Smerze nie będę mówił, lecz nawet nie wspomnę o Janie rodem z Kolna, w województwie Mazowieckiem, co w roku 1A76, a zatem na lat czternaście

<•

I

5

przed Krzysztofem Koloinbem, kraje non ego świata odkrył, bo się lękam iżby mnie nieprzypomniano że przed nim jeszcze, bo na początku X° wieku,dwaj Islandscy żeglarze, Bsoern Hers-nefson i Layft Erickson, mieli je odkryć; lękam się nareszcie ażeby podobne veto z kolonii nie zawołano, bez względu źe Lelewel w uwagach nad dziełem Swięckiego , sprawę Jana z Kolna i zaszczyt województwa Mazowieckiego wymownie popiera. (Revue francaise et etrangere z miesiąca Lutego 1838 zowie go Janem Skalf Polakiem).