0136

Ul. 2.

BOLESŁAW III KRZYWOUSTY (ż. ZBYSŁAWA).

121

Odnowiciela, dziada Bolesława Krzywoustego (II. 13.), przeto zachodziła tu przeszkoda z pokrewieństwa w trzecim stopniu kanonicznej komputacyi; inne, dawniejsze związki Piastów z domem książąt ruskich uzasadniały pokrewieństwo w dalszych stopniach, tak n. p. małżeństwo Kazimierza z Dobronegą, córką Włodzimierza I, pokrewieństwo w czwartym stopniu. Długosz^{1 2 3}), który z Galla dowiedział się o przeszkodzie, ale o małżeństwie Izasława z córką Mieszka II nic nie wiedział, obliczył stosunek pokrewieństwa, biorąc za podstawę małżeństwo Kazimierza z Dobronegą, i dlatego mówi o quartus consanguinitatis gradus'¹). W Kron. Wielk.⁴) znajduje się wiadomość, że Bolesław ożenił się z córką ks. halickiego, jedynaczką, w czem znajduje się naprzód błąd, albowiem Świętopełk nie panował w Haliczu ⁴), powtóre sprzeczność z innym ustępem tejże samej kroniki, który powiada⁵i'; że Piotr Włast, ożeniony z księżniczką ruską, był mężem ciotki Włodzisława II (śląskiego); w takim bowiem razie żoną Piotra była siostra Zbysławy, zaczem Zbysława nie była jedynaczką.

Zaślubiny z Zbysława nastąpiły zaraz w początkach panowania Krzywoustego; jakoż Gall ^,!i opis samoistnych jego rządów' (po śmierci Włodzisława Hermana) rozpoczyna opowieścią o małżeństwie, poprzedziwszy ją tylko opisem wyprawy na Białogród pomorski. Nestor ³), a za nim Latop. Hipao.^s), mają pod dniem 16 listopada 1102 r. wiadomość: wedena byst dszczy Swicttopołcza Zbysława w Lachy za Bolesława; Bocz. Śkrzys.⁵') natomiast dopiero pod r. 1103 podaje: Boleslaus III diuit urorein. Sprzeczność w^r datach jest tylko pozorna, w rzeczywistości uzupełniają się one nawzajem; Nestor mówi bowiem tylko o fakcie wyprawienia Zbysławy z Husi do Polski, nie o samym ślubie; gdy zaś księżniczka wyruszyła w drogę dopiero z końcem roku i 102, przeto łatwo przypuścić, że ślub odbył się dopiero w r. 1103 (w początkach !, przez co data Bocz. Śkrzys. zostaje stwierdzoną. Popiera ją nadto wiadomość Galla ^{6 7}), który podaje, że w czasie uroczystości weselnych Czesi, nakłonieni przez Zbygniewa, wpadli do Polski; napad ten zaś, jak świadczy Kozma "), nastąpił w r. 1103 ¹²). Nie ma tedy powodu przypuszczać, że ślub odbył się w r. 1102 lub 1103^1:!), albo też, że datę Nestora sprostować należy na rok 1103, 16 listopada¹⁴)- Pomyłkę o jeden rok zawierają Bocz. Kamień.¹³), a także Chroń, princ. Pol.¹'¹) i Rod. książ. poi.¹⁷), podając datę ślubu pod r. 1104. Mniemanie¹⁸), jakoby już r. 1098 odbyły się zrąkowiny między Bolesławem a Zbysława, jest hipotezą bez dostatecznego poparcia.

Daty śmierci Zbysławy nie podaje żadne źródło aż do Długosza: ten ostatni zaś opowiada o niej w sposób ⁴¹’), który z góry wskazuje na kombinacyą, i to z poetyckim zakrojem. Wracając z wyprawy czeskiej 1108 r., miał oto Bolesław zastać w domu żonę na marach. Zbysława żyje niewątpliwie w r. 1105, gdyż w czasie tym rodzi się Włodzisław (III. 6.), którego matką według zgodnego przekazu wszystkich źródeł była pierwsza żona Krzywoustego. Żyje też niewątpliwie jeszcze z końcem 1107 lub w początkach r. 1108, w tym bowiem czasie przychodzi na świat inny syn Krzywoustego, którego matką była również Zbysława (III. 7.). W każdym razie jest rzeczą uwagi godną, że wśród opowiadania wypadków z lat 1107—1109 Gall²") wspomina wielokrotnie o posiłkach ruskich, których Bolesławowi w różnych potrzebach udzielał Świętopełk kijowski, a że według Ilerborda-¹) po śmierci Zbysławy stosunek przyjazny między Bolesławem a Świętopełkiem został zerwany, przeto możemy w tym fakcie upatrywać dowód istniejącego jeszcze podówczas małżeństwa z Businką. Daleko poza rok 1109 nie można jednakowoż przesuwać daty śmierci Zbysławy, ze względu na wiadomość podaną w tymże samym Herbordzie -■): post annos paacos (licząc od ślubu) Ruthenissa mor Boledai moritur. Słowa te zdają się niedwuznacznie wskazywać na to, że pożycie Bolesława z Zbysławą nie trwało lat dziesięciu, a więc nie dalej jak do r. 1112; zaczem datę śmierci Zbysławy określić należy latami 1109— 1112 r. W r. 1113 Bolesław żonaty jest już z Salomeą.

1) Hist. Pol. I. 444. — 2) Por. Wagilewicz, Geneal. 48. który trafnie zwrócił uwagę na błędną podstawę obliczenia

Długosza. -- 3) Mon. Pol. Ii. 494. — 4) p₀r. Roepell, Gesch. Pol. 231 uw. 5. — 5) Mon. Pol. II. 520. — 6) Ibid. I. 444. —

Ibid. I. 810. — 8) Str. 182. — 9) Mon. Pol. II. 773. — 10) Ibid. I. 441, — U) Font. rer. Boh. II. 150. — 12) Por.

1») Mon. Pol. II. 778. — 16) Ibid. III. 458. — 1") Ibid. III. 282. — 18) Tatiszczewa, Ist. Ross. II. 187 i Linniczenki,

Roepell. Gesch. Pol. 231 uw. 5. — 13) Mniemanie Linniczenki, Wzaimn. otnosz. 57. — 14) Górski. Borys 19 uw. 5. —

Wzaimn. otnosz. 57 uw. 1. — 19) Hist. Pol. I. 474. — 20) Mon. Pol I. 452. 453. 155. 467. — 21) Ibid. II. 74. — 22) ibid. II. 74.

Palzer, Genealogia Piastów. 16