0363

349

Badanie sił przyrody i ocena pożytecznej ich wartości.

pozostaną wiecznie nieziszczonem marzeniem! Teorja ta cieszyła się uznaniem ogólnem i wszyscy o jej słuszności byli zupełnie przekonani. Można więc wyobrazić sobie zdziwienie, jakie wywołała wiadomość, że Wohler otrzymał sztucznie mocznik z pierwiastków, wchodzących w jego skład, związek, który był ciałem organicznem i produktem życiowej czynności zwierząt! Fakt powyższy obalił zupełnie teorję o sile żywotnej i odtąd wszyscy za przykładem Wóhlera, czynili wszelkie usiłowania, ażeby drogą syntezy wytwarzać ciała organiczne. Od roku 1828 rozpoczyna się wzrost chemji organicznej, tej gałęzi chemji współczesnej, która w swym szybkim rozwoju przeistoczyła medycynę, przemysł i technikę. Tysiące nowych środków leczniczych, pięknych barwników, różnych gatunków eterów i innych jeszcze ciał, są dziełem rozwoju chemji organicznej, która od roku 1828 poczyniła tak olbrzymie postępy, że zaabsorbowała prawie zupełnie całą działalność chemików. Stopniowo pozostałe działy z dziedziny chemicznej ustępują jej coraz więcej miejsca i cały rozkwit tej umiejętności w drugiej połowie XIX stulecia znajduje się wyłącznie pod godłem opracowania i rozstrzygnięcia zagadnień natury organicznej. Z powodu tej nieustannej działalności a także za przyczyną, że wszyscy prawie chemicy zajęli się pracami w chemji organicznej, dziedzina tej chemji w omawianym okresie przy zaniedbaniu innych jej działów, doszła do ostatecznych granic swego rozwoju, tak, że na początku XX stulecia wskutek bogactwa otrzymanych wiadomości i olbrzymiego rozczłonkowania całego materjału na szczegóły, występuje pewnego rodzaju przesyt: staje się widocznym zwrot powrotny ku pracom z zakresu chemji nieorganicznej. Wohler oprócz mocznika, wytworzył jeszcze bardzo wiele ciał organicznych, które w technice cieszyły się większem lub też mniejszem uznaniem.

Ważniejszem jednak, niż otrzymywanie ciał organicznych, było odkrycie glinu, dokonane w 1827 roku. Sposoby wydobywania tego metalu, wyróżniającego się swą nadzwyczajną stosunkowo lekkością, były później znacznie ulepszone, a dzisiaj otrzymują go przy zastosowaniu elektryczności w znacznych fabrykach, położonych w Neuhausen w Szwaj-carji i u wodospadu Niagary. Aluminjum, albo glin dzięki swej lekkości zdobył sobie obszerne pole zastosowania. Oprócz tego, że służy jako materjał do przygotowania naczyń codziennego użytku, a także do celów wojskowych (naczynia do gotowania, do pokrywania hełmów, głowni u szabel i t. p. przedmiotów), to jednak w budowie maszyn ma najobszerniejsze zastosowanie. Najwięcej używane dzisiaj silnice, czy to będą olbrzymie maszyny parowe do okrętów morskich, czy też małe motory przy samochodach, posiadają wiele części swych, przygotowanych z glinu lub też ze stopu glinowego.

W tej gałęzi chemji organicznej, która powstała wskutek wykonanej przez Wóhlera syntezy mocznika, najwięcej rozwinęła się chemja barwników organicznych. Do czasów Wóhlera używano wyłącznie barwników mineralnych,

•ł