001201

22

religia, językiem i idea — a walki tc zaspokajaj a nasze humanitarne i estetyczne uczucie zwycięztwem tego, co wy-ższem jest i wzniosłej szem -— zwyeieztwem jeśli nie zawsze zupełnem, to przynajmniej moralnem,

Zasadzie tej, któraśmy dopiero co wypowiedzieli* zdaj a się na pozór wręcz sprzeciwiać niektóre epopeje, a .mianowicie Odyssea, Boska Komedya i Messyada, że już i tej ostatniej nie chcemy prze pomnieć. Sprzeczność ta daje się wszakże sprowadzić do bardzo nieznacznych rozmiarów, jeśli zważymy, że n. p. kolizya, z k tor ej O d y s s e a d aj e n a m s p ra wę, nie je s t w p r a w d z i e obrażeni samej wojny trojańskiej, ale bezpośredniem tejże następstwem tak co do błędnej wędrówki Odys-seusza, jak i co do stosunków domowych na Ithace. •— Jest tu nawet rodzaj wojny, bo główni bohaterowie musza sobie swoja ojczyznę, w której po dziesięciole-tniem oddaleniu bardzo znaczne zmiany z nachodzą.

j    is'

poniekąd na nowo zdobywać. Jest tu walka z koniecznością losu, który znowu koniecznem jest wielkiej wojny następstwem. — Tak i w Boskiej Kometłyi Dantego w y ply w a g 1 ów n a k ol i zy a z p i er w o t n ego odł ac z e-nia się żywiołów dyabołicanych od Boga, które w obrębie ludzkości spowodowało cięgla zewnętrzna i wewnętrzna walkę czynów według woli Bożej z grzechem to jest z czynami jej przeciwnemu I w Mesyadzie jest istotnym wątkiem walka przeciw Synowi Bożemu.¹)

Zastosujmy teraz to wszystko do naszej epopei narodowej, do „Fana Tadeusza/⁶ Na tle wojen, napoleońskich zarysowuje się nam stan ogólny społeczeństwa naszego. Idea główna, która tu porusza masy i jednostki, jest wielka, tradycyjna, ze stanowiska powsze-chno-dzięjowego usprawiedliwiona nienawiść Polaków do Moskali. Narody to, jakkolwiek pokrewne sobie, nie maja prawie nic wspólnego: różnią się przeszłością, obyczajem,? z wy Czajami i idea. Rząd carski postawił sobie sztandar zaboru i podboju. Polacy po gwałcie na nich dokonanym tylko za jednem hasłem pójść mogli: obrony, zemsty i swobody. -— Podnieść

jednak należy, że kontrast ten tak żywy i wyraźny jako poeta i sztukmistrz umiał autor „Fana Tadeusza“ ułagodzić, t. j. przedstawił go z właściwym sobie epi-cznym, łagodnym spokojem •— bez uprzedzenia, bez potępiania z góry. Jak Homer, chociaż śpiewak helleński, sprawiedliwym jest i dla Trojan: wielbiąc Achillesa, i Hektora opromienia chwała, sympatyzując z O-dyseusem, i gachów Penelopy bezstronnie przedstawia:

_    a    a    —    ^    ji    a    ^m    m.    •**'    f* b    ~~u    ^    W «•

ne

^ooc7

wrogiem Polaków i Polski.-o. Wielkiej międzynarodowej wojny nie mógł nam -nakreślić poeta: raz dla tego, że naród polski, nie mając niezawisłej politycznej egzystencji, nie rozpoczynał samodzielnie wojny — a po drugie, jeśliby był nawet ją rozpoczął, nie licząc na żadną pomoc cudzą — to zawsze nie byłaby to walka dwóch wśród jednakowych warunków istniejących nieprzyjaciół — lecz walka poddanego z ujarzńiicielem, uciśnionego z najeźdźcą, wolnego narodu z wojskiem służą ceni despotyzmowi. Zresztą nie o samą wojnę tu idzie. Poeta miał jeszcze i n n e zada nie. Musi ał prze d s ta w i ć ant ago n izm nie tylko zewnętrzny lecz i wewnętrzny — musiał nas za-prowadzić do głębi serc, usposobień, zwyczajów i charakteru, gdyż bliską była chwila zatarcia wielu śladów przeszłości.

Wskazał wiec - na w oj n ę z ty rani ą j a k o ^; n a głó w n ą .oś wydarzeń — a przedewszystkiem położył sobie za badanie skreślić obraz kolizji istniejących w samym

1

) Ilegel. j. w.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zdjęcia 0012 tkU * IwWye O+Jj* i    (ę»»U ,*.* ,H* Y*rM/> tł**- .U-, , i
001201 CZĘŚĆ PIERWSZA.UWAGI OGÓLNE. MOJ TESTAMENT. 1
001201 ROZDZIAŁ PIERWSZY.Słowo do Chorych.<4= areszcie ukońezy-łem drugą część „Mojego Testami e
001201 CZĘŚĆ PIERWSZA.UWAGI OGÓLNE. MOJ TESTAMENT. 1
001201 16 w akcie dodatkowym czytamy, iż wszystkie urzędy ad-ministracyi, sądu, cła, oświecenia mia
Scan 120303 0012 176 Rozdział VII. Samorząd terytorialny 11)    podejmowanie uchwał w
15350 Zdjecia 0012 Jw i-o /jsbyAffij& 7. ;>■•:• r .■.* f< 7}7-4 tt wymwMb
258 259 258 Oto program: O 0000 BIVI C, 27H 0012 JNZ 0008H 0002 LXI H, 0021H 0015 MVT A,
Untitled Scanned 13 1 -0,00115 01 0,0012 < 0,009?/va ^ .    1- ]r?.   &n
Photo 0012 Objawy kostne krzywicy C rriniocibcs - ro/nuękanie potlic> -    stnicii
77578 Zdjęcia 0012 (6) z . #raai 1 / Hwg ir>4i •iCOM HCtAi «*
ZdjÄ™cia 0012 „ j : ZlJKitfS’ p*63~ •i r t -r r ✓ ^ T ^ f 4    ~ •o- -■ -$u .eb^,

więcej podobnych podstron