0406
385
Skorupa ziemska i człowiek
lub głęboka rzeka stanowią o pomyślności i klęskach tysięcy, całych narodów" nawet,—dzieje się to w bitwach, których rozstrzygnięcie łatwo zależeć może od natury i ukształtowania gruntu, na którym bój się toczy.
W którąkolwiek spoglądaliśmy stronę, dostrzegaliśmy zawsze zależność' człowieka od skorupy ziemskiej, bezpośrednią lub pośrednią; nasuwa się przeto pytanie, czy też nawzajem człowiek nie zdobył znacznego wpływuchnię zieml na dalsze ukształtowanie powierzchni ziemi, a na pytanie to należy nam dać stanowczo odpowiedź twierdzącą. Mówiliśmy już wyżej, że przez budowę dróg, kolei żelaznych, tunelów, kanałów, w większej lub mniejszej mierze pogwałcono skorupę ziemską, ale nie idzie tu tylko o same przekopy i zagłębienia, należy bowiem mieć na uwadze, że skutkiem tych robót dosyć rozległe powierzchnie pokładów odsłonionych stały się dostępne wietrzeniu i odprowadzaniu. Donioślejsze są jeszcze zmiany powierzchni ziemi, spowodowane przez kamieniołomy i inne odkrywki; podziemne kopalnie także,
0 ile nie zostały zapełnione podsadzką, sprowadzają niekiedy wskutek zawałów znaczne zaklęśnięcia skorupy ziemskiej, co prawdopodobnie niedawno dopiero zdarzyło się w Eisleben.
Większy wpływ na przeinaczanie geologiczne skorupy ziemskiej wywiera rolnictwo, dla niego bowiem znaczne obszary lądu zostają wykarczo-wane, a przy daleko słabszej osłonie roślinnej są przez czas krótszy lub dłuższy silniej wystawione na działanie wody i wiatru. Skutkiem tego woda na gruncie pochyłym unosić może znaczną ilość ziemi z powierzchni uprawnych, w porze zaś suchej wiatr porywa obficie cząstki roli, gdy znów inne drobiny na temże polu odkłada; cały ten przebieg powoduje tedy zmianę w składzie gleby rodzajnej, a wreszcie w ciągu długich okresów sprowadzić nawet może jej ubytek.
Najsilniej wpływ swój na powierzchnię ziemi wywiera człowiek przez Niszczenie niszczenie lasów. W obszarach wilgotnych a ciepłych, gdzie las szybko odrasta, nie sprowadza to następstw wyraźnych, jak w okolicach wilgotnych
1 chłodnych lub w suchych i ciepłych. W pierwszych trzebież lasów oddziaływa najczęściej bardzo korzystnie, przyczynia się bowiem do osuszania miejsc bagnistych i przyśpiesza zbyt powolny poprzednio odpływ wody deszczowej; w okolicach natomiast suchych i ciepłych następstwa są szkodliwe, tu bowiem grunt traci ochronę, jaką dawał las, gdzie zatem panował klimat leśny, dostrzegamy zamiast niego wrarunki klimatu stepowego.
Gdy poprzednio w miejscach takich przeważało wietrzenie chemiczne, a woda zaledwie słabo ujawniała swą działalność uprowadzającą, góruje teraz pod wpływem promieniowania słonecznego wietrzenie mechaniczne, wiatr i woda spłókująca zyskują dla swej pracy pole swobodne, opieszały dotąd odpływ wody przyśpiesza się znacznie i podsyca działanie erozji, a ztąd po niewielu już dziesięcioleciach cała okolica przedstawiać może widok zupełnie zmieniony, przyczem najczęściej urodzajność jej doznaje wyraźnego uszczerbku. Prawiono nieraz, że przez wyniszczenie lasów zmniejsza się obfitość deszczu, ale potwierdzić tego nie zdołano; wpływ" niekorzystny trzebieży polega raczej
Wszechświat i człowiek,—Tom I BO
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
00132 01 256 nym akcentem i gestykulacją Sabały, wywoływał wielką radość, a gdy opowiadający .skończ
00132 01 254 * , * * Pomiędzy Htissarzami co stanowili czoło jazdy Polskiej, byli
00132 01 123 zwierzynę, należy przestrzec przed zbyt częstem ich używaniem, tem bardziej, że jelenie
00132 01 — 157 - bezpośrednio w krew’ i z nią obieg po całóm ciele, stykając się ze wszystkie m cząs
00132 01 — Raulu, mnie się zdaje, źe my się już wię-cój nie zobaczymy. Pożegnaj si
00132 01 130 lietue et Gazette musicale tudzież l’Echo Franęais, i inne, z uniesiem wspominają o zac
00132 01 T XIV by oni pierwej przed oświeconemi świata mędrcami niepo-wiedzieli? i żaden nie dowiódł
00132 01 R z.( 222 ) R z- swego upodobania. Takowe poważenie Rzymian skłoniło Jtidę Machaheu-sza , i
42222 Skrypt PKM 1 00132 264 (8.16) nierówność przekształcimy do postaci C> tg(a- p) = tga - tgp
00132 01 Derwisz słowem królewskiem wzgardził i nic nie odpowiedział. Wezerowie przy królu będący&nb
więcej podobnych podstron