0014701

152

w ieku przybył z Czech do nas, dziad astronoma Nico/atis Kop-pirnig i uzykal prawo obywatelstwa, jak to Xięga radziecka Acta eonsularia Cracociensia pod rokiem 1396 zapisała, dodając, że za rodowitość ręczył Dambroioa Czech, dawniej o-siadly w Krakowie.

W Xiędze radzieckiej miasta Torunia Liber judiciorum ve-teriscivitatis Thorunensis są ślady, źe Mikołaj ojciec astronoma, zrodzony w Krakowie około 1420 r. w 1462 r., przesiedlił się do Torunia; tu 1464 pojął za żonę Barbarę siostrę Biskupa Warmińskiego Weysselroda i w posagu otrzymał dom przy ulicy Stej Anny, w którym się rodził astronom. Że w 1465 został mianowany Rajcą, a umarł w 1485, zwany tak w aktach jak kronice Zcrneckiego, Obywatelem Krakowskim.

Łukasz Wcysselrod ojciec biskupa, obywatel Toruński, nosił nazwisko wendoslaWiaiiskie, w Herbarzu Niesieckiego pomiędzy szlachtą polską zapisane, i zona jego Katarzyna, herbu Mo-dlibóg matka Barbary matki astronoma, była polką jak Cetner udowodnią; w żytach więc naszego Kopernika, ani po mieczu ani po kądzieli nie było i kropli krwi niemieckiej. Z resztą w roku jego urodzenia Jagiellonowie panowali w Polsce i Czechach; tam Kazimierz IV tu Władysław syn jego.

Miasto Toruń w r. 1454 wróciło pod dawne Królów polskich panowanie, na lat 19 przed narodzeniem się N. Kopernika. Leży ono nad Wisłą w prowincyi od dawna zwanej Mazowszem, w Województwie które od 1466 r. nazywało się Ilct-mińskic; w Dyccezyi która po rok 1222 była Płocką. Ziemia Chełmińska była od wieków nie Prus, lecz Mazowsza częścią jak o tem Jan Leon M arniijczyk w dziele Historia Prussiae 1726 r. dowodzi, gdy ż starożytni nawet pisarze włoscy, miasto Toruń mianują dla di Masocia; a w rękopiśmie wychowańców dawnej bursy węgierskiej przy Akademii Krakowskiej, są ślady wymowne, że tam Kopernik nie Prusakiem lecz raczej Mazurem był mianowany.

Conversations Lexieon robi Kopernika synem gburów tvest-falskich usiłując per fas et nefas wystrychnąć go na Niemca; inni czynią go uczniem Regiomontana w szkołach Królewieckich ; lecz llegiomontan, r. 1476 umiera w Rzymie, gdy na-ówczas Kopernik nie liczył, jak lat trzy życia. Z resztą, dzieło Erlentertes Preussen w Tomie IX naucza, że Królewiec przedtem, zaledwie szkółkę parafialną posiadał, że dopiero w rok po śmierci Kopernika, Gimnazium Królewieckie założone przez Albrichta, Zygmunt I Król Polski r. 1544 jako Lennodawca i Xiąże pruski zatwierdził. Chodził przeto Kopernik do szkół Toruńskich, nierównie dawniej, gdyż w 1350 r. założonych, i z nich udał się do Głównej Krakowskiej; tam w metryce akademickiej pod r. 1497 w drugim półroczu za rektorstwa Macieja z Kobylina jest zapisany słowami; Nicolaus Nicolai de Tlio-runia, bo w ówczas cudzoziemców tylko zapisywano nazwiska i imiona. Nasz przeto Mikołaj Kopernik syn Mikołaja był u-czniem do roku 1493 Akademii krakowskiej, a po zgonie znakomitego nauczyciela swojego Wojciecha Brudzewskiego udał się do Włoch, nie w celu przecież uczenia się Astronomii, bo tę już gruntownie posiadał, lecz raczej doskonalenia się w języku greckim, historyi i medycynie, gdyż tam katedry tych przedmiotów byty bogatsze. —Co zaś do Matematyki i Astronomii, Akademia krakowska nierównie wyższą naówczas była, gdyż pismo Brudzewskiego Commenlaria utilissima in 1'ieoricis pla-netarum wytłoczone w Medyolanic, staraniem Jana Ottona Ger-mana, zaleconem zostało Ambrożemu Rovato radcy i lekarzowi siążęcemu, jako dzieło znakomite i godne pierwszeństwa nad wszystkie dotąd we Włoszech o astronomii skreślone. — Przybywszy przeto Kopernik do Padwy zapisał się między u-czniami narodu polskiego, jak o tern Papadopoli w dziele Historia Gimnasii Patdcini w ten sposób obwieszcza: że M. Kopernik w Padwie przykłada się do fiiozofii i medycyny i źc xięga zapisowa Polaków(: palet ex polonorum albis) nau-