003701

72

jak ludzie żyć maja na ziemi dla dobra ojczyzny i współbraci, jest ich najbłiższem i najżywotniejszem zadaniem. Toż tacy mówcy natchnieni jak Skarga, surowi, bezwzględni, próżni lęku, nie wahali się pierwszym dostojnikom Rzpltej a nawet samemu królowi wyrzucać błędów i grzechów i wzywać do pokuty i do poprawy, żeby ojczyznę ratować z niebezpieczeństwa.

Również materyalnemi ofiarami odwzajemniał się kościół narodowi w każdej potrzebie:

sam Pan Bóg tak każe:

Skarbcem Ojczyzny są. jego ołtarze, str. 97.

Co do Sędziego n. p. uderzyćby mogły dwie rzeczy: 1) że pomimo wielkiej zbrodni i infamii brata u-żywał szacunku współobywateli i za ich wolą sprawował urząd; — 2) że majątek posiadał z ręki Moskwy, która, wydarłszy go Horeszkom, przydzieliła Soplicom — i że pomimo to przedstawił go poeta jako godnego obywatela i prawego człowieka.

Pierwsza okoliczność nadzwyczaj chlubne daje świadectwo o rozsądku i zacnem sercu naszych ojców. Brat za brata, syn za ojca nic\ powinien cierpieć na sławne, bo byłoby to niesprawiedliwością najbardziej krzywdzącą i bolesną. — Nawet obywatel ścięty z woli prawa familii swojej nie kaził. —- Samuelowi Zborowskiemu na przykład głowę zdjęto w Krakowie za zniewagę majestatu królewskiego, a po-pimo to Zborowscy najpierwsze urzędy piastowali i z tego powodu żaden & nich na sławie nie cierpiał. Jan, kasztelan gnieźnieński, brat rodzony Samuela, gdy był stateczny obywatel i wielki senator, umarł w wieku sędziwym pełen sławy i szacunku publicznego i nikt mu nie wymawiał, że miał braci łotrów.¹)

Drugi zarzut upada, jeśli zważymy, że Sędzia majątku danego mu przez Moskali odrzucić nie mógł — gdyż w takim razie byłby niepowrotnie przepadł, — a on przecież z woli brata wychowywał Zosię, wnuczkę Stolnika, i majatku strzegł jako jój własności, która miał oddać przy wyjściu jćj za maż. Dowód tego wyraźny mamy w księdze ostatniej, gdzie Tadeusz chce usamowołnić włościan, do czego mógł mieć prawo i jako spadkobierca Sędziego i jako przyszły maż Zosi, udaje się przecież do nićj jako właścicielki istotnej:

Wiesz, że znaczna część wiosek, które mam posiadać, Wedle prawa ^]) na ciebie powinnaby spadać.

Ci chłopi nie s_cą moi, lecz twoi poddani,

Nie śmiałbym ich urządzić bez woli ich pani. str. 293

Wielkie były w Polsce domowe i rodzinne cnoty. Związki familijne uważano za świętość, której nie wolno było naruszyć. Ślubu i wiary umiano sobie dochować: słowo dane obowiązywało raz na zawsze; narzeczony zachowywał się, kiedy go losy z ukochana rozłączyły, jako małżonek. Piękny tego przykład daje nam nasza epopeja. Sędzia do późnego wieku zmarłej narzeczonej pozostał wierny i, nie by wszy małżonkiem, uważał się za wdowca.^{2 3}) Zgoda w pożyciu do-mowem tern bardziej zasługuje na uznanie, że małżeństwa kojarzyły się, jak wiemy, często bez bliższego poznania się nowożeńców -— jedynie z woli rodziców. Kobieta miała stanowisko podrzędne gospodyni domu i matki, uznawała wyższość męża, zgadzała się, umiała ustępować, unikać kłótni i sporu. Dopiero w 18 stuleciu zaczęła się emancypować i dobijać ważniejszego

1

*) Pamiętniki Soplicy. Pan Leszezyc. Wydanie Brock-hausa strona 141.

2

) — słuszności, sprawiedliwości.

3

) str. 238.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
003701 r wtedy trzeba zadziałać na całe ciało, aby nastąpiło silne wydzielenie materji chorobotwór
003701 66 się zapytać nie mógł słowami niegdyś Katona: Za co postawiony ten pomnik Czackiemu? bo za
003701 52Zatwardzenie. Uporczywe czyli chroniczne zatkanie kiszek, z rozmaitych i wielu pochodzi pr
003701 66 choty pruskiej; lecz komendant jazdy polskićj łatwo temu zaradził — dosyć mu było zakomen
IMG 140117#0037 ^! J
ISSN 0037-9034 BULLETIN de la SOCIETE de BOTANIOUE du NORD de la FRANCE Vol. 37 (1984) fascicul
-3,813:B/L = 0,0037*100% = 0,37% -jeden z elementów "należytej staranności jaka obowiązany jest

więcej podobnych podstron