004501

82

Na cztery lata przed śmiercią napisał rozprawę: Czy prawo Rzymskie było zasadą praw Litewskich i Polskich ”»)?

We wstępie wyraził to śmiałe myśli, którym duch miłości ojczyzny tak przyjemną barwę nadaje. Miło je czytać i powtarzać a w nich sławić uprzejme czucia o-bywatela. Do ziomków oderwanych losem a zjednoczonych wspólnością utrzymania sławy narodu napisał: „Go-„dzi się i należy dla dobra mieszkańców niedawno wspólnej ziemi przestąpić te linią graniczną, która nas od nich „oddziela. Byli oni wspólbracią we wiośnie wieku swojego, „miłymi są zawsze, gdy już włosy zbielone świadczą wiek „posunięty." Te słowa szły z serca do ust urzędnika mówiącego w imieniu prawa, ludzkości i sławy.

Mając rzecz o ustawach i dziejach kraju naszego, w bystrym locie przebiega Włochy, ocenia stan wiadomości ówczesnych, głosi surową prawdę o Justynianie cesarzu i zbieraczu praw Trebonianic. Śledzi przyczyny gasnącej wielkości państwa znanego światu całemu. Przebiega wszystkie prawie narody Europejskie, i dochodzi, co było przedmiotem czci wieków, i uważa je pod względem nauk, tudzież duchownej i świeckiej władzy, a w u-trzymaniu przymierza między ludźmi i skojarzeniu ich praw szuka doskonałości rządu. Wymienia, kiedy i jakim sposobem prawo Rzymskie wprowadzone zostało do różnych krajów. Kazimirza Sprawiedliwego w wieku XII uważa za pierwszego prawodawcę, który zniósł nadużycia uciążliwości duchownych, włościan i mieszczan, i potwier-

*⁷⁹) Drukowana w Wilnie u Józefa Zawadzkiego 1809 roku w-8ce, stronnic 122. Bazyli Anastasewicz w roku 1810 tłumaczył ją dla Sperańskirgo dyrektora Komisyi praw, i oddał mu rękopis.

dzenie swych uchwał wyjednał od Aleksandra III papieża. Zbiór dzieł Rajmunda Neapolitańczyka roztrząsa i wnosi, że był pisany we Włoszech, gdy mali książęta przywłaszczali sobie miasta, i że nie jest przystosowanym do kraju naszego; a zalety Łaskiego czyli bardziej króla A-leksandra nie dowodzą nauki lub zasady prawa Rzymskiego. Przytoczony wyjątek z rękopisu rzadkiego Ostroroga ^lso) w wieku XV widocznie stwierdza te prawdę, że prawa Rzymskiego nie używano, kiedy wprowadzenie jego doradza. Uczynił uwagi, iż przedmowa do praw Każimirza W. i traktat Kotficza archidyakona Gnieźnieńskiego z prawa kanonicznego zebrany, jak buła Grzegorza XI, przeciwko artykułom XIV prawa Magdeburskiego, jak obce Łaski w zbiorze praw umieścił. Ignacy Potocki w przeciwnćm rozumieniu zostawał, i wyjaśnił dowodnie, że przedmowa do ustaw Kazimirza W. nie jest później pisaną 51).

Takowe pisanie rozpraw jak wielce wmżne dla oświecenia, tak niezmiernie trudne, aby ująć w ogół wszystkie prawdy związkowe, aby spoić ten łańcuch, którego ogniwa przerwane zaciemnia kolej wieków i przygód. Tak porządnie zebrany ogrom wiadomości był zawsze na pogotowiu zmarłemu do wywicia, iż tak powiem, pasma wyobrażeń z myśli, czucia, prawodawstwa powszechnego i historyi wieków. Śmiem wyznać, iż mało takowych rozpraw piśmiennictwo nasze ozdabia.

W tern przekonaniu, że zyskuje prawda, zyskują dzieje, kiedy potomność narody i ludzi z grobów wyprowadza i o nich sąd bezstronny wydaje, napisał rozprawę o losach i prawach księstwa Mazowieckiego ¹⁸‘), aby uczniom ułatwić zgłębienie ducha praw. Rłogosławi cieniom

^l80) De reformanda rp. Polona; 1477.

^IS1) Drukowana w Krzemień™ 1811 rokn.

6.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zdj?cia 0045 / Uwzględniać zachodzące zmiany morfologiczne jak i czynnościowe w rozwoju nerki można
Zdj?cie 0045 xs. Ergonomiczne aspekty reklamy w transporcie. 16.    Ergonomiczna list
004501 Kąpiel całkowita. znaleść pomocy żadnej. Zwykły katar, gdy się go zaniedba, może wywołać inn
Zdjecia 0045 PN*
Photo 0045 spd;k mpisCn mięśniowej. dtęawli śaH.i degradacja rozwoju, pfcunw stosowinci diety
wpisana pod numerem 53-000043-003-0045 do rejestru podmiotów prowadzących kształcenie Okręgowej Izby
0045 2 Ciasto różowe PLACKI
0045 2 Tablica 4.12 Zakres stosowania siali Klasa stali Znak gatunku stali Zakres
Chemia pH str 8 45 [H4J = 0,0045 ’kw Ciw = 0,1 mol/dm3 PRZYKŁAD 10 Ile gramów NaOH należ} użyć do s
55259 Zdjйcia 0045 Temperatura najistotniejszych czynników/ Wf. >t i przezywalność organizmów Pod

więcej podobnych podstron