jątrzenia — w takich wypadkach wskazanem jest zawijanie małe.
Dla ludzi słabowitych, szczupłych i chudych, którzy mało ciała mają na sobie, nie jest stosownem zawijanie małe, a gdy używają go częściej, wówczas stracą oni szybko siłę, ponieważ odciągają jej za wiele organizmowi.
Dla otyłych zawijanie małe jest bardzo dobrem; także wówczas, gdy błędy są w sercu albo serce bywa atakowanem ze strony żołądka,, lub gdy otyły cierpi na astmę, powinniśmy zastosować opaskę krótką.
Dawniej używałem częściej zawijania małego, teraz nie przepisuję go częściej, jak raz lub dwa razy tygodniowo, oprócz specjalnych przypadków, gdy koniecznymi są szybkie i liczne wydzielenia.
Gdy nie jesteśmy pewni, jaka nas choroba trapi, a ciało nie ma okienka, przez które możnaby do wnęt*;a zaglądnąć, wówczas robimy jedno lub dwa zawijania małe, poczem dowiadujemy się nieraz o istocie choroby, lub rozpędzamy dolegliwości.
Płótno macza się w rozmaitej wodzie: w ciepłej, zimnej; w odwarze ze siana, ze słomy owsianej, z gałązek świerkowych, a nawet w słonej wodzie.
Ciepła opaska używa się, gdy organizm czuje chłód, zimno, albo gdy chory taki ma wstręt do zimnej wody, że nie może się zdecydować wziąść zimne zawijanie; w takim przypadku bierze się pierwszą i drugą opaskę ciepłą, dalsze potem zimne. Gdy ciepłota naturalna jest dostateczna tj. choremu nie zimno, dreszczy nie ma, wtedy bierze się zawsze zimną opaskę, a nie ciepłą.
Skoro więc jest przepisaną ciepła opaska zamiast zimnej, należy ordynację tę tak rozumieć, że opaska ciepła jest tylko dozwoloną tak długo, aż bojaźliwy pacjent przyzwyczai się do zimnej wody. Dalej osobom bardzo słabowitym daje się opaska we dwoje; silniejszym we czworo, zupełnie silnym i mocnym organizmom w sześcioro złożona.
Zaledwo zawiążesz opaskę, a już wytwarza się bardzo przyjemne i błogie ciepło. Po upływie pół godziny, albo i wcześniej wzrasta ciepłota, a wyparowanie i wydzielenie staje się silniejszem. Gdyby jednakże opaska