94294101

FIZYOLOGIA UKŁADU KRWIONOŚNEGO 125

żywszy rękę do takiej okolicy, odczuwamy wprost pulsacye serca, zmiany ciśnienia oddechowe, a przystosowawszy odpowiednie przyrządy, możemy widzieć i zmiany objętości mózgu, towarzyszące rozmaitym wpływom na organizm. Podobną obserwacyę można przeprowadzić także u dorosłych, u których przypadkowo powstają defekty w kościach czaszki wskutek urazu lub zniszczenia kości pod wpływem spraw chorobowych. Spostrzeżenia dokonane w tych warunkach wykazują, że naczynia mózgowe najczęściej zachowują się odwrotnie do naczyń kończyn pod wpływem działania tych samych czynników; gdy pierwsze się zwężają, drugie się rozszerzają i odwrotnie. Podrażnienie zmysłów przy badaniu człowieka metodą pietysmograficzną, a szczególnie w tych przypadkach, w których jednocześnie z badaniem pletysmograficznem naczyń kończyny badano zmiany ciśnienia w czaszce (Is tam ano w), wykazuje, że wrażenia przyjemne wywołują rozszerzenie naczyń w mózgu, zwężenie zaś na obwodzie, nieprzyjemne odwrotnie. Doświadczenia te utrudniają w wysokim stopniu assocyacye wzruszeniowe i afektywne. Wpływ wzruszeń i afektów nie jest wprawdzie dotychczas dokładnie zbadany, ale i na podstawie dotychczasowych doświadczeń możemy z całą pewnością przyjąć, że z reguły przy wzruszeniach i afektach następuje rozszerzenie naczyń na obwodzie, często jednakże efekty są niestałe i zmienne, a nadto zostają modyfikowane zmianami w czynności serca, które tym stanom towarzyszą.

Nerwy rozszerzające.

Wskazaliśmy wyżej, że oprócz nerwów zwężających są nerwy, których bezpośrednie drażnienie wywołuje rozszerzenie naczyń. Do tej kategoryi należą struna bębenkowa (chorda li/mpani) wywołująca rozszerzenie naczyń w gruczole podszczękowym i podjęzy-kowym, nervks lingnalis, który wywołuje rozszerzenie naczyń języka, nn. erigentes penis, wywołujące rozszerzenie ciał jamistych I prącia, nadto włókna rozszerzające naczynia, można wykazać we wszystkich pniach nerwowych. Jeżeli przy drażnieniu tych pni: ischiadicns, ulnaris lub medionms i t. p. nie obserwujemy rozszerzenia, to tylko dlatego, że jednocześnie drażnimy nerwy zwężające naczynia i że te mają przewagę nad nerwami rozszerzającymi. Za tern przemawia fakt, że gdy po przecięciu jednego z tych nerwów po upływie kilku dni następuje zwyrodnienie niektórych włókien, wtedy drażnienie może wywołać już tylko rozszerzenie, co świad-