Magazyn6w101

767

ISLAM

fi. Główne obowiązki muzułmanina. I- or-

toduksyjny nakłada na wyznawcę pięć zasadniczych obowiązków, któremi są: i) wyznanie wiary, 2) modlitwa, 3) post, 4) jałmużna, 5) pielgrzymka do Mekki. Jak widać, strona rytualno-obrzędowa ma tu znaczną przewagę nad dogmatyczno-wy-znaniową.

Wyznanie wiary jest nadzwyczaj proste: „niema Boga prócz Allaha, Mohammed jest posłem Allaha“. Jest to stwierdzenie wiary w jedynego Boga i w boskość nauki Mohammeda,.

Modlitwa ma charakter obrzędu i składa się z ściśle określonych ruchów ciała, którym towarzyszą niemniej ściśle określone słowa. Jest ona związana z pięcioma prze-pisanemi porami dnia i musi się odbywać z zachowaniem kierunku ku Mecce. Modlitwa jest ważna, gdy się ją odprawia w stanie rytualnej czystości, osiąganym przez ablu-cję. Raz w tygodniu, w piątek, obowiązana jest gmina muzułmańska odprawić wspólnie modlitwę południową. Do tego celu służy dom modlitwy, dżamija, pospolicie (ale niezupełnie słusznie) zwany meczetem.

I. nie zna ani sakramentów, ani stanu kapłańskiego. Wszelkie funkcje religijne, jak np. imama czyli przodownika przy wspólnej modlitwie, może w zasadzie spełniać każdy muzułmanin, o ile tylko posiada potrzebną znajomość rytuału i warunki zewnętrzne. Wobec braku duchowieństwa niema też hierarchji kościelnej.

Piątek, wyróżniony z pomiędzy dni tygodnia obowiązkiem wspólnej modlitwy w południe, nie ma poza tern zupełnie charakteru dnia świątecznego. Zasada wstrzymywania się od pracy w dzień świąteczny jest całkowicie obca światowi muzułmańskiemu. Dziś zaczyna się jednak przyjmować pod wpływem Zachodu, głównie jako zdobycz świata pracującego.

Okresem postu jest dziewiąty miesiąc roku księżycowego, ratnazan. W okresie tym dorosły i zdrowy muzułmanin ma obowiązek wstrzymania się od jadła i napoju, iak również od palenia tytoniu i stosunków płciowych, od świtu aż do zachodu słońca. W nocy post ten nie obowiązuje. Uciążliwa, pięciokrotna modlitwa codzienna i post coraz bardziej wychodzą z użycia, zwłaszcza wśród warstw wykształconych.

Jałmużna była niegdyś podatkiem dochodowym, płaconym na rzecz ogółu muzułmańskiego. W miarę słabnięcia ideału państwa teokratycznego, jałmużna traciła swój pierwotny charakter religijny, zamieniając się na zwykłą daninę na rzecz władcy i jego rządu.

Pielgrzymka do Mekki raz w ciągu życia obowiązuje w teorji każdego muzułmanina, w praktyce jednak odbywa ją tylko ten, komu na niej specjalnie zależy i komu pozwalają na daleką podróż środki materjalne i inne warunki. Dzięki obowiązkowi pielgrzymki Mekka stała się i jest do dziś ośrodkiem świata muzułmańskiego, do którego dążą corocznie ze wszystkich stron setki tysięcy wiernych i skąd wracają ze wzmożonem poczuciem wzajemnej łączności.

Pięć omówionych tutaj zasadniczych obowiązków nie wyczerpuje jeszcze ogółu norm, regulujących życie muzułmanina. Przeciwnie, i. zdradzał zawsze dążność do objęcia siecią przepisów całego życia człowieka, tak prywatnego jak społecznego. Teologowie i prawnicy wypracowali w najdrobniejszych szczegółach naukę o obowiązkach, obejmującą zarówno kwestję ubioru, potraw, higje-ny osobistej, jak prawo małżeńskie, spadkowe, handlowe, karne, międzynarodowe i t. d Życie okazywało jednak zawsze znaczne odchylenia od norm, stworzonych przez teoretyków prawa. Niektóre obowiązki, uznane przez teorję za naczelne, poszły w zapomnienie, inne, w teorji mniej ważne, urosły w mniemaniu ogółu do rzędu naczelnych. Taki los spotkał np. instytucję obrzezania, do której większość ludów muzułmańskich przywiązuje wielką wagę, jakkolwiek teoretycznie ma ona znaczenie podrzędne.

Do teoretycznych obowiązków muzułmanina należy też t. zw. dżihad, wojna święta, przez co rozumie się walkę z innowiercami celem rozszerzenia obszaru muzułmańskiego. Imperjalistyczna polityka różnych państw muzułmańskich posługiwała się chętnie hasłem wojny świętej. Jeszcze w czasie wojny światowej usiłowały obie walczące strony rozbudzić fanatyzm religijny i wmówić w ludy i., że walka po ich stronie jest właśnie wojną świętą.

6. Ogólna charakterystyka islamu. Przez swoje wpływy, sięgające głęboko w życie tak jednostkowe jak zbiorowe, kształtował i. i jeszcze dziś kształtuje w sposób swoisty wyznające go ludy.

Przez swą zasadniczą postawę wobec Allaha: całkowite oddanie się jego woli, pielęgnuje i. fatalizm, głęboko zakorzeniony