Magazyn67401

370

KONTYNENTY

Wschodni basen morza Śródziemnego rozdziela ląd na trzy piaty, a filozofowie jońscy w VI w. przed Chr. sformułowali dla nich nazwy Europy, Azji i Libji. Herodot stale już operuje temi nazwami, a raz nawet (I. 96) Azję nazywa kontynentem jako takim (ijTieigoę). Zdawał on sobie jasno sprawę z dwu faktów: 1) wyższości zachodu nad wschodem, 2) ogromnej ilości mieszkańców Azji. Stwierdza on w ten sposób prawo inercji geograficznej. Wyższość antro-pogeograficzną Europy nad Azją poświadcza także z autopsji Strabo.

Horyzont trzech k. rozszerzył się dopiero w XVI w. Wyróżnianie jednak dwu Ameryk nastąpiło po zróżnicowaniu etnicznem i gospodarezem w pierwszej połowie XIX wieku. Stany Zjednoczone nazywają siebie U. S. of America, a dopiero orędzie Monroego do Kongresu (1823), akcentuje odrębność obu k. (the American continents), co już odtąd nazawsze się utrzymuje w statystyce Stanów Zjednoczonych. — Nową Holandję poczęto uznawać jako piąty k. w zaraniu XIX w., kiedy także ustala się dla niej nazwa Australji. — W r. 1840 Wilkes nazwał Antarktydę (the Antarctic Continent) i dał zarys jej wybrzeży, ale pod wpływem J. Rossa uznano jego odkrycia za fantastyczne. Na początku XX wieku potwierdzono istnienie lądu, a w ostatniem 10-0 Ieciu zajęła się nim polityka światowa, dzieląc na wycinki: australijski, norweski, brytyjski, Stanów Zjednoczonych i nowozelandzki. Antarktyda zatem — martwa na razie — jest domeną anglosaską.

Niejasno zdawano sobie sprawę jeszcze w XVIII w. z ilości ludzi zamieszkujących k. Autor Universal History of the World (^I737) przyjmuje 5 000 000 000 ludzi. Dalekim również od prawdy był Voltaire (1753), ze swoją liczbą 1 600 000 000. Dopiero na początku XIX w. szacunek zbliża się do rzeczywistości: Maltę Brun (1810) przyjmuje 640 000 000 ludzi.

Tabl. 1. Ludność kontynentów 1870 1900, 1930 (w milj.)

	1870	IOOO	1930
Europa	301	392	520
Azja.....	680	814	1 060
Afryka . . .	100 ?	120 ?	I3⁸
Australja . . .	2,5	⁶,5	9,3
Ameryka Półn. . .	51	95	150
Ameryka Połudn.	33	5°	IOO
(około)	I 170	1 480	1 980

Tabl. 2. Produkcja pszenicy (w milj. tonn).

	1870/74	1900/04	1930 34
Europa..... Azja...... Afryka...... Australja..... Ameryka Póln . Ameryka Połudn.	29 640 5 Mo 1 400 360 7 800 940	46 050 12 280 2 630 1 35° 19 480 3 280	56 450 23 800 3 820 4 960 29 320 8 150
	45 280	85 070	126 300
Tabl. 3. Zbiory bawełny (w tys. tonn)
	1881/85	1901/05	1931/35
Europa..... Azja...... Afryka...... Australja..... Ameryka Półn. . . Ameryka Połudn.	370 135 1 290 30	680 290 2 4OO 60	54 1 814 434 3 2 951 296
	1 825	3 43°	5 552
Tabl. 4. Ilość wrzecion bawełnianych w milj.
	1870	1900	1930
Europa..... Azja...... Ameryka . . . .	58 ? 8	78 7 23	103 20 39
Tabl. 5. Owce (w milj. sztuk)
	1870	1900	*93°
Europa..... Azja...... Afryka..... Australja..... Ameryka Póln. . . Ameryka Połudn.	205 50 ^? 10 ? 47 46 60 ?	230 80? 44 90 54 112	170 109 98 I₄I 6l IOI
(około)	420	600	680
Tabl. 6. Rudy	żelazne (w milj. tonn)
	1870	1900	1930
Europa..... Azja...... Ameryka Półn. . .	25 ? 3	61 ? 29	105 13 6i
(około)	3°	93	180