Magazyn68701

483

KURSY WEKSLOWE — KUTRZEBA STANISŁAW

K. w. w zasadzie wpływają na kształtowanie się kursów banknotów. Z nielicznemi wyjątkami, kursy banknotów różnią się, a raczej różnić się powinny od kursów dewiz o odsetki, oraz o koszty przesyłki i asekuracji banknotów z zagranicy do kraju ojczystego. W niektórych okresach, np. przy silnie wzmożonym ruchu turystycznym — mogą nastąpić pewne odchylenia od tej zasady wskutek znacznego zapotrzebowania banknotów. W krajach o walucie ściśle reglamentowanej i zamkniętej, np. w Niemczech, we Włoszech, kurs banknotu może różnić się znacznie od kursu dewizy, która przyjmuje zazwyczaj kilka postaci; w tym przypadku mamy do czynienia z różnemi kursami weksli, płatnych w tym samym kraju i w tym samym terminie.

Literatura: Amaunś: Monnaie, cridit et change. Paris 1922. — Camsel: Das Geldproblem der Welt. Miinchen 1921—1922. — Ooahen O. I.: The theory of the foreign Ezchanges. London 1888. — Kellenberger: Wechselhu.se und ZaMungsbilanz im Krieg und Frieden. Ziirich 1919.

Leon Szper.

Kurtaż.

K. — wynagrodzenie o charakterze prowizyjnym, pobierane przez agentów giełdowych, t. zw. maklerów, za pośredniczenie przy zawieraniu tranzakcyj i spisywanie t. zw. kart umowy, będących stwierdzeniem urzędowem faktu zawarcia interesu. Wyraz kurtaż jest bardzo stary: już w roku 1312 dekret Filipa Pięknego mówi: „Ne que il li doingnenł pour son salaire fors que le droit de courretage aucunne-ment accoutume". Dekret z dn. 16. XII. 1638 r. ustala już ogólną taryfę k.: podstawowa stawka wynosiła „octave pour cent de chaque coste".

K. najczęściej płacony jest przez obie strony zawierające tranzakcję, t. j. przez nabywcę i sprzedawcę; nieraz jednakże jedna ze stron zastrzega sobie, że nie płaci k. Dotyczy to częściej nabywcy, niż sprzedawcy. Gdy obie strony rezygnują z k. mówi się, że tranzakcja zawarta została franco kurtaż. Wreszcie niektóre instytucje nie płacą k. według norm ogólnych, lecz na podstawie obniżonej: np. Bank Polski płaci k. jako ryczałt, wnoszony na rzecz wszystkich maklerów giełdowych. Na niektórych giełdach, np. na giełdzie brukselskiej, istnieją o połowę obniżone stawki k. dla banków; bonifikata taka nazywa się „remiseOpłata k. nie ma nigdy miejsca w związku z jedną tranzakcją, lecz zazwyczaj regulowana jest w końcu każdego miesiąca, na podstawie rachunków przedstawianych stronom przez maklerów.

Karta umowy, sporządzona przez maklera, jest dowodf m sądowym i dlatego strony, najczęściej banki, przeprowadzają przez maklerów nawet t. zw. interesy kompensacyjne, kiedy bank ma jednocześnie polecenie kupna i sprzedaży tego samego papieru i wogóle mógłby uniknąć pośrednictwa maklera i opłaty k. Na niektórych giełdach stosuje się do interesów kompensacyjnych stawki niższe.

Stawki kurtażowe obliczane są od papierów o oprocentowaniu stałem, w stosunku do ich wartości imiennej, a od akcji — od wartości kursowej albo od ilości sztuk. Zazwyczaj stawki od papierów państwowych są niższe, niż od innych papierów o oprocentowaniu stałem, np. w Niemczech od pożyczek państwowych ¹/_a,°/oo °d innych papierów */₄°/₀₀, °d akcji o kursie do 200% nonu wart. — i°/₀₀, powyżej tego kursu

_ T»/ 0/

¹ /2 /00-

Na giełdzie warszawskiej stawki kurtażowe wynoszą obecnie: od papierów państwowych — i°/oo> od listów zastawnych — i,i°/₀₀ od akcji — 2,1 %, od dewiz —0,1%.

Literatura : Boiastóre oLa compagnic des Agents de Change. Paris 1925. — Decoudu: Les droits de courtage en France. Paris 1900. — Palyi M. i Quiłłner P.: HandwCrterbuch des Bankwesens. Berlin 1933.

Leon Szper.

Kutrzeba Stanisław.

K., historyk i prawnik polski, urodził się 15. XI. 1876 r. w Krakowie. W latach 1894—1898 odbył studja prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 1898 r. uzyskał doktorat prawa. W latach 1898 do 1899 był członkiem ekspedycji naukowej Polskiej Akademji Umiejętności do Rzymu i pracował w archiwum watykańskiem. W latach 1899—1900 odbywał studja uzupełniające w Ecole des Hautes Etudes w Paryżu. Od 1901 do 1908 pracował jako adjunkt w Archiwum Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie. W 1902 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim jako docent historji dawnego prawa polskiego. W 1908 został na tymże uniwersytecie profesorem nadzwyczajnym, w 1912 r. profesorem zwyczajnym tego przedmiotu. W 1914 r. został członkiem koresponden-