page0096
92
rżąc coraz inne byty. Gdyby Mach nie był spoglądał z góry na filozofię scholastyczną, byłby uniknął stawiania zarzutów, które nie przynoszą zaszczytu jego wiedzy filozoficznej.
§ 11. Bóg nie musiał stwarzać świata, ani nie musiał go stwarzać
od wieków.
Wspólna to wszystkim panteistom nauka, że świat bez względu na sposób swego powstania, musi istnieć odwiecznie, gdyż jak Bóg jest odwieczny, tak odwieczne i Jego działanie. Czy weźmiemy na uwagę Gnostyków, Nowoplatończyków, czy Szkota Erygenę, czy Giordana Bruno i Spinozę, u wszystkich napotkamy to twierdzenie, że Jedność Boża byłaby niezrozumiała, niezupełna, gdyby obok Niej nie istniała wielość, której Bóg jest źródłem. Spinozar) wręcz oświadcza, że jeżeli istnienie świata zależało od wolnej woli Boga, to świat tylko przypadkowi zawdzięcza swe powstanie; wtóruje mu J. G. Fichte2), podług którego akt stwórczy, jak go pojmuje teizm, byłby oznaką samowoli bezwzględnej w Bogu (»ein Act absoluter Willktircc). Znamy także rozumowanie Cousina, iż skoro Bóg jest przyczyną bezwzględną, to nie może nie działać; kiedyin-dziej wręcz on oświadcza, że jak nie można pojąć świata bez Boga, tak i Boga bez świata3). Schleiermacher4) w wielu punktach swej filozofii przypomina myśli charakterystyczne Spinozy, zwłaszcza w tym punkcie, iż Bóg musiał odwiecznie świat stworzyć. Niemniej Emanuel Hermann Fichte5) dowodzi, że z dziedziny filozofii teistycznej nie można usunąć pojęcia stworzenia świata; wszelako stworzenie z nicości ,est pojęciem nie-zrozumiałem; trzeba więc tak pojmować stworzenie, że rzeczy odkąd są, zawsźe powtarzają w sobie typy odwieczne Bożego
ł) Por. epist 51. Opera. t. II. Hagae 1883, str. 191.
3) Por. Werke. t. V. Berlin 1845, str. 479.
3) Por. P. Jan et: Principes de Mśtaphysiąue et de Psychologie. Pa-ris 1897, str. 129.
4) Schleiermacher: Der ohristliche Glaube. Berlin 1835, str. 228 n.; por. także: Heden iiber die lieligion an die Gebildeten unter ihren Ver-achtern. Berlin, IV Autl. 1831.
5) Herm. Fichte: Die theistische Weltanschauung und ihre Berechti-gung. Leipzig 1873, str. 115.
http://rcin.org.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
page0064 60 napływają coraz inne masy gazów w stronę biegunów słońca, a gdy raz dostały się w sferę
page0100 100 iż gdyby w nocy nie był padał deszcz, który rozmoczył ziemię i uniemożliwił szybkie roz
termochemii. Spóźnił się o kilka, miesięcy i, gdyby Berthelot nie był go uprzedził, jego stawilibyśm
264 BRZYDKA Gdyby ją nie był pochwycił zdrową swą lewicą, byłaby mu runęła u stóp, zemdlona. Mimo ra
page0092 92 powoli przyjdzie nadzieja i wznosić będzie twą wolę coraz to wyżej. Zaczniesz szukać wyj
IMG92 (9) Inne leki przeciwłękoweLeki ziołowe (preparaty waleriany) - waleriana działa na rec. GABA
page0023 hypnotyzmu—co byłoby i wcześnićj mogło mióć miejsce, gdyby wprzód nie odkryto skutkńw eteru
page0049 45 leko, o czem świadczy ten fakt, iż nie posiadają żadnych atmosfer, inne posiadają jeszcz
page0060 50 że to „j au myślę i chcę; lecz gdyby mnie nie przestrzeżono, że posiadam mózg, serce, żo
page0093 - 92 - rano, dlatego nic się nienauczyl i do niczego niedoszedł w calem ż
page0093 92 (£j. 2. 2ftobI. 2. Sttoblitma toiecjotna pa jąblitoości i mpfonania ić
page0094 92 i czwartego pokolenia tych, co mnie nienawidzą; a ozy* uię miłosierdzie nad tysiącem pok
page0094 92 XENOFONT. od myśli, nigdy nie chybiąc, każdą usługę oddaje, Ten także, choć widzimy, że
page0096 92 i transformiści złote góry sobie obiecywali, naruszali popioły przed wiekami pomartych p
page0098 92 8ZK01.A JOŃSKA. dawno wykazał Diels Książka sama zwała się Heptamychos {ŹT7zi[Jxt/aq), c
IMGW02 92 frapowania własnych składników — jak gdyby do doprecyzowaniu własnych określeń wobec lego
DSC?92 (2) Epilipili to inne imię tegoż boga, używane głownie przez południowo-wschodnich Efe. Widzi
więcej podobnych podstron