page0122
I 16 SZKOŁA JOŃSKA.
Jakkolwiek zresztą dumne miał przekonanie filozof o prawdziwości swego systemu, nikomu go nie narzucał, unikał nawet ludzi, niechętnie się udzielał, a w końcu doszedł do zupełnej mizantropii, jak za naszych czasów Szopenhauer, w tern jednak różny od niego, że Szopenhauer dbał o szerzenie swego systemu, a Heraklit nawet o to się nie troszczył. Charakter dziki, bez miłości, nie rozumiejący potrzeby udzielania się innym, cieszenia się z nimi, korzystania od nich. Miał wstręt nadzwyczajny do pospólstwa; mawiał, że nie warto jemu ogłaszać prawdy Zachowało się takie jego zdanie: »tłum nie uwierzy nigdy prawdzie, choć się obije o jego uszy; pozostanie głuchym, jak gdyby nie był obecnym przy jej wygłaszaniu. A nie ma się temu co dziwić, wszak osioł woli plewy od złota, z którem nie wiedziałby co począć; wszak psy szczekają na nieznajomych. Tak i tłum zżyma się na każdego, który mówi prawdę, ponieważ jćj nie zna« 1). Słowa takie, przykre i ostre, po zbawione miłości, jak przeciwne cywilizacyi, dowodzą, że to była dusza zgryziona i złamana. Nie znamy szczegółów jego życia, nie wiemy, jaka tragedya zwichnęła bogatą naturę, ani jakie nieszczęście domowe zamroziło jego serce, a przedewszystkiem ową cnotę, którą Grecy górowali nad zamkniętymi w sobie barbarzyńcami; cnotę, którą osobną uczcili nazwą: filantropii, t. j. miłość rodu ludzkiego2). Jeden tylko szczegół rzuca trochę światła na przyczynę tćj nienawiści bliźniego, będącćj wybitną cechą Heraklita. Jego przyjaciela od serca, Hermodora, obywatele skazali na wygnanie. Miasto było podówczas w ręku demokracyi, jak większość osad jońskich, a często wypędzano ludzi najzacniejszych, jeżeli zajmowali wyższe stanowisko. Zdaje się, że Hermodor był arystokratycznego pochodzenia, i zwracał na siebie uwagę hojnością i uczynnością; za to demokraci wywołali go z kraju. Spotkał Hermodora ten sam los, co kilkanaście lat późnićj najcnotliwszego z Greków Arysty-desa, także za to wygnanego z ojczyzny, że był dobrym i sprawiedliwym.
!) Zob. frgm. 4, 6, 13 w edycyi Mullach’a.
2) U Diodora Sycylijskiego nazywa się okolica niecywilizowana pozbawioną filantropii, tozijjtjnhi, nao^i; q,uav{tatunia; (XVIir. 50). Rozmowność i towa-rzyskość były wybitną Jończyków cechą; o kaźdem ich mieście można powiedzieć to, co późnićj Platon o Atenach, że było ąiikoldyu,- nul no/.vlóyoi (Legg. I. p. 641). Były w miastach jońskich osobne do rozmowy sale Zob. Zell, Ferienschriften
Tom I. str 11. i nast. Heraklit oczywiście nigdy do nich nie uczęszczał.
http://rcin.org.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
page0102 96 SZKOŁA. JOŃSKA. z substancyj przez nas dostrzeganych, nie może być początkiem wszech rze
page0104 98 SZKOLĄ JOŃSKA. to może być mieszanina możliwa (polentialis), albo chemiczna, mówiąc po n
page0106 roo SZKOŁA JOŃSKA. wali mieszaninę mechaniczną, jak Empedoldes, Anaxagoras a później Demokr
page0116 I IO SZKOŁA JOŃSKA. t ozpłyną się w powietrzu. Tę myśl dobrze wyraził Augustyn 1), że »Anax
page0120 IT4 SZKOŁA JONSKA. może nie dożył filozof, jest jednym z najboleśniejszych wypadków w dziej
page0126 120 SZKOŁA JOŃSKA. Gdyby Heraklit i Anaxymenes zeszli się przypadkiem w Efezie, a pierwszy
page0128 122 SZKOLĄ JOŃSKA. których polegamy? Po raz pierwszy, a to jego zasługa dziejowa, zjawia si
page0130 T 24 SZKOŁA JOŃSKA. ciągłego uczenia się (■jcoXu
page0132 T2Ó SZKOŁA JOŃSKA. wym, rozpalającym się w miarę i gasnącym w miarę« 1). Przyczem warto zwr
page0138 132 SZKOŁA JOŃSKA. odwrót ziemia umiera, gdy wodą się staje, a woda umiera, gdy przechodzi
page0140 134 SZKOŁA JOŃSKA. zaczerpnięte z wyziewów morza, a dusze ludzi przeciwnie składają się z c
page0142 136 SZKOLĄ JOŃSKA. samodzielności naszćj, dzielącą osobistość nasze od świata zewnętrznego.
page0144 138 SZKOŁA JOŃSKA. blicznein, ten mizantrop nielubiący rodaków, jeszcze zachował dosyć grec
page0160 154 SZKOŁA JONSKA posiadać w daleko wyższym stopniu, naśladując już brzmieniem swojem znacz
page0166 i6o SZKOŁA JOŃSKA. i pierwiastkiem wszechrzeczy. Z e 11 e i przypuszcza, że jego może jest
page0176 170 SZKOŁA JOŃSKA. ani mechanizmu, lecz prosty hylozoizm, wyobrażając sobie materyą, mniejs
page0110 104 SZKOŁA JOŃSKA. zwłaszcza o ciałach niebieskich. Takie znaczenie mają znane słowa Cycero
page0156 1 5° SZKOŁA JONSKA stawicielem u Greków. Oczywiście pessymizm religijny na Wschodzie daleko
page0152 I46 SZKOł.A JOŃSKA. Diana Efezy jska1). Protestowa! także filozof przeciw ofiarom krwawym,
więcej podobnych podstron