page0126
120
SZKOŁA JOŃSKA.
Gdyby Heraklit i Anaxymenes zeszli się przypadkiem w Efezie, a pierwszy na chwile porzucił dzikość swoje, byłaby się zaczęła taka rozmowa:
— Heraklit: Podobno mówisz, Anaxymenesie, że na początku było powietrze?
— Anaxymenes: Takie moje niezłomne przekonanie.
— Heraklit: Jakże powietrze mogło stać się światem?
Zoroaster. Leipzig 1859, wspomniałem wyźćj (str. 34 1 35); jak Auaxagorasa z żydowskiej, tak Heraklita z perskiej religii wywodzi autor. — Wielkie położył zasługi w gruntownem poznaniu Heraklita filolog Jakób Bernays, który wiele nowych odkrył ułamków, zwłaszcza w pismach Hippokratesa, a inne, już znane, lepiój wytłumaczył. Rozprawy jego, również uczone jak starannie stylizowane, w czem celował zawsze, ukazały się po większej części w „Rheinisches Museumu; teraz znajdują się zebrane w Gesammelte Abhandlungen von Jacob Bernays, które wydał po śmierci przyjaciela Usener w Berlinie 1885. (Tom I. str I — 108). W zbiorze tym nie umieszczono: Die Heraklitischen Briefe. Ein Beitrag zur philos. und religionsgeschichll. Litteratur. Berlin 1869. — Najobszerniejsze o Heraklicie dzieło ogłosił Ferd. Lassa Ile: Die Philosophie Herakleitos des Dunklen von Ephesus. Berlin 1858 (2 tomy). Jest to raczój wyznanie filozoficzne i religijne samego La ssał la, aniżeli wykład historyczny, przedmiotowy pojęć wielkiego myśliciela. Autor był zbyt rozrzuconym agitatorem, zbyt namiętnym socyalistą, aby mógł z potrzebnym spokojem ducha uprawiać głębsze studya historyczne. Był także Ileglistą, a włożywszy dużo myśli berlińskiego panlogisty w system Heraklita, zrobił z niego karykaturę. — Zupełnie chybioną jest monografia najnowsza Edm. Pfleiderer’o, prof. tubingskiego: Die Philosophie des Heraklit von Ephesus im Lichte der Mysterienidee. Berlin 1886. Autor nie posiadając dostatecznych wiadomości historycznych i filologicznych do rozwiązania tak wielkiego problemu, Heraklita, nieprzyjaciela mitologii i misteryów, zrobił tychże zwolennikiem , uważając jego system za popularny wykład tego, co wierzono oddawna w kulcie tajemniczym Artemidy. Zupełnie zaś fantastyczne są przypuszczenia, jakoby w księdze st.arozakonućj Koheleth (Eklesiastes), widocznym był wpływ filozofii Heraklitowćj lub w ewangielii św. Jana; nareszcie, jakoby autor księgi Mądrości (przypisywanćj Salomonowi) w części polemizował przeciw Heraklitowi, w części z niego korzystał, a nawet (co już przechodzi wyobrażenie wszelkie) podrobił, jeżeli nie wszystkie, to większą część listów Heraklita. — Za to rozprawa Gomperz, ’a: Zu Heraklit's Lehre und den Uberresten seines Werkes. Wien 1887. (Odbitka 1 Sitzungsberichte der philos- histor. Klasse der Wiener Akad. 1886), jest pełną cennych uwag filologicznych i historycznych, tak samo praca P a t i na: Heraklit’s Einheitslehre, die Grundlage seines Systems und der Anfang seines Buches. Leipzig 1886. Nie woluo także pominąć Teichmuller’a: Neite Studien zur Geschichte der Begriffe (zeszyt I. i H.), choć wpływy egipskie na rozwój Heraklita są zbyt przecenione. — Wielce pożądaną byłaby nowa monografia, do którćj, oprócz prac wymienionych, znajduje się gotowy materyał w Mullach’a: Fragmentu philosophorum graecorum. Paryż 1860. (Tom I str. 310—329) i w dziełku Rywater’a: Heracliti Ephesii relitjuiae. Oxonii 1877.
http://rcin.org.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
page0102 96 SZKOŁA. JOŃSKA. z substancyj przez nas dostrzeganych, nie może być początkiem wszech rze
page0104 98 SZKOLĄ JOŃSKA. to może być mieszanina możliwa (polentialis), albo chemiczna, mówiąc po n
page0106 roo SZKOŁA JOŃSKA. wali mieszaninę mechaniczną, jak Empedoldes, Anaxagoras a później Demokr
page0116 I IO SZKOŁA JOŃSKA. t ozpłyną się w powietrzu. Tę myśl dobrze wyraził Augustyn 1), że »Anax
page0120 IT4 SZKOŁA JONSKA. może nie dożył filozof, jest jednym z najboleśniejszych wypadków w dziej
page0122 I 16 SZKOŁA JOŃSKA. Jakkolwiek zresztą dumne miał przekonanie filozof o prawdziwości swego
page0128 122 SZKOLĄ JOŃSKA. których polegamy? Po raz pierwszy, a to jego zasługa dziejowa, zjawia si
page0130 T 24 SZKOŁA JOŃSKA. ciągłego uczenia się (■jcoXu
page0132 T2Ó SZKOŁA JOŃSKA. wym, rozpalającym się w miarę i gasnącym w miarę« 1). Przyczem warto zwr
page0138 132 SZKOŁA JOŃSKA. odwrót ziemia umiera, gdy wodą się staje, a woda umiera, gdy przechodzi
page0140 134 SZKOŁA JOŃSKA. zaczerpnięte z wyziewów morza, a dusze ludzi przeciwnie składają się z c
page0142 136 SZKOLĄ JOŃSKA. samodzielności naszćj, dzielącą osobistość nasze od świata zewnętrznego.
page0144 138 SZKOŁA JOŃSKA. blicznein, ten mizantrop nielubiący rodaków, jeszcze zachował dosyć grec
page0160 154 SZKOŁA JONSKA posiadać w daleko wyższym stopniu, naśladując już brzmieniem swojem znacz
page0166 i6o SZKOŁA JOŃSKA. i pierwiastkiem wszechrzeczy. Z e 11 e i przypuszcza, że jego może jest
page0176 170 SZKOŁA JOŃSKA. ani mechanizmu, lecz prosty hylozoizm, wyobrażając sobie materyą, mniejs
page0110 104 SZKOŁA JOŃSKA. zwłaszcza o ciałach niebieskich. Takie znaczenie mają znane słowa Cycero
page0156 1 5° SZKOŁA JONSKA stawicielem u Greków. Oczywiście pessymizm religijny na Wschodzie daleko
więcej podobnych podstron