page0142

136 SZKOLĄ JOŃSKA.

samodzielności naszćj, dzielącą osobistość nasze od świata zewnętrznego. Tylko za pomocą zmysłów znosimy się z światem zewnętrznym, tylko przez nie poznajemy to, co zewnątrz nas. Panteiści zawsze pracowali nad burzeniem tego muru ochronnego, a nie chcąc uznać tćj zapory, obniżali wedle możności wartość i prawdziwość naszych zmysłów. Tak poczynając sobie, konsekwentnie postępowali, bo jeżeli rozum nasz, nasza wola i czucie, mają główną racyą bytu zewnątrz nas, a swoje organizacyą i możność działania, a nawet czyny swoje, zawdzięczają ogólnćj duszy świata, to zmysły, najczęściej w niezgodzie z ogólnemi pojęciami duszy świata, nietylko nas niczego nie nauczą, lecz nawet omylą. Wszystkie wiadomości od nich pochodzące, będą fałszywe, ułomne, będą przeszkodą nawet w dochodzeniu czystój prawdy, w łączeniu się bezpośredniem z wszech-źródłem życia i mądrości. Heraklit, jak wszyscy panteiści i mistycy, przeskakuje zaporę zmysłów lub raczćj ignoruje ją, a chce na innćj drodze posiąść to, czego Stwórca kazał mozolnie dochodzić za pomocą obserwacyi i rozumowania. Pragnie cofnąć się w siebie samego, spodziewając się tam znaleść prawdę, którćj dać nie może doświadczenie zmysłów'. * W chodzić w siebie, poznać siebiec, wielkie słowa, brzemienne nową metodą. Tak Sokrates zawoła pięćdziesiąt lat późnićj i zacznie nowa epokę w dziejach filozofii, ale jakże różnem jest znaczenie tych samych słów, wypowiedzianych przez Efezyjczyka, a późnićj w Atenach przez pogromcę Sofistów. Ten ostatni, zanim do badania swego jestestwa zabrał się, naprzód nauczył się ile mógł od ludzi i przyrody, potem dopiero, czując niedostatek wiedzy swojćj, z pełną rozwagą spojrzał wewnątrz siebie i tam znalazł nieśmiertelnego ducha, osobę samodzielną i wolno stworzoną na to, aby poznawała idee boże w doczesności, a w przyszłem życiu kochała Boga po przez wieczność całą. Heraklit przeciwnie, niczego nie nauczył się ani od ludzi ani z książek. Gardząc każdem zdaniem 1 kaźdem jestestwem, był przekonany, że ma w sobie prawdę całą. Dlatego cofa się w siebie, aby nie znać ludzi ani zajmować się światem. Ale cóż znajdzie w samotnćj duszy swojćj mizantrop wykolejony? Nic prócz śmierci, ciemności, zimna. Chcąc nabyć choć trochę życia, światła i ciepła, musi wychodzić poza siebie ta biedna iskierka, która zabłąkała się w doczesne więzienie, dopiero zlawszy się z wszechżywiołem ognistym, to znajduje, czego nie miała, trochę istnienia, ale nie na długo, bo gdy wytlił się płomyk w skorupie cielesnćj, dusza ginie w bożym

http://rcin.org.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0102 96 SZKOŁA. JOŃSKA. z substancyj przez nas dostrzeganych, nie może być początkiem wszech rze
page0104 98 SZKOLĄ JOŃSKA. to może być mieszanina możliwa (polentialis), albo chemiczna, mówiąc po n
page0106 roo SZKOŁA JOŃSKA. wali mieszaninę mechaniczną, jak Empedoldes, Anaxagoras a później Demokr
page0116 I IO SZKOŁA JOŃSKA. t ozpłyną się w powietrzu. Tę myśl dobrze wyraził Augustyn 1), że »Anax
page0120 IT4 SZKOŁA JONSKA. może nie dożył filozof, jest jednym z najboleśniejszych wypadków w dziej
page0122 I 16 SZKOŁA JOŃSKA. Jakkolwiek zresztą dumne miał przekonanie filozof o prawdziwości swego
page0126 120 SZKOŁA JOŃSKA. Gdyby Heraklit i Anaxymenes zeszli się przypadkiem w Efezie, a pierwszy
page0128 122 SZKOLĄ JOŃSKA. których polegamy? Po raz pierwszy, a to jego zasługa dziejowa, zjawia si
page0130 T 24 SZKOŁA JOŃSKA. ciągłego uczenia się (■jcoXu
page0132 T2Ó SZKOŁA JOŃSKA. wym, rozpalającym się w miarę i gasnącym w miarę« 1). Przyczem warto zwr
page0138 132 SZKOŁA JOŃSKA. odwrót ziemia umiera, gdy wodą się staje, a woda umiera, gdy przechodzi
page0140 134 SZKOŁA JOŃSKA. zaczerpnięte z wyziewów morza, a dusze ludzi przeciwnie składają się z c
page0144 138 SZKOŁA JOŃSKA. blicznein, ten mizantrop nielubiący rodaków, jeszcze zachował dosyć grec
page0160 154 SZKOŁA JONSKA posiadać w daleko wyższym stopniu, naśladując już brzmieniem swojem znacz
page0166 i6o SZKOŁA JOŃSKA. i pierwiastkiem wszechrzeczy. Z e 11 e i przypuszcza, że jego może jest
page0176 170 SZKOŁA JOŃSKA. ani mechanizmu, lecz prosty hylozoizm, wyobrażając sobie materyą, mniejs
page0110 104 SZKOŁA JOŃSKA. zwłaszcza o ciałach niebieskich. Takie znaczenie mają znane słowa Cycero
page0156 1 5° SZKOŁA JONSKA stawicielem u Greków. Oczywiście pessymizm religijny na Wschodzie daleko
page0164 *8 SZKOŁA JOŃSKA tacy, którzy teoryą komórek z fizyologii i patologii przenieśli do astro

więcej podobnych podstron