page0162

NAZWY OSOBOWE — ANTROPONIMIA

Cechami specyficznymi nazwisk o pochodzeniu wschodniosłowiań-skim jest m.in. to, iż wykazują one fonetyczne elementy języka ukraińskiego czy białoruskiego, por. Huba (poi. Gęba), Tychy (poi. Cichy), Bereza (poi. Brzoza), Holowa (poi. Głowa). Wiele imion chrześcijańskich w kościele prawosławnym miało inną postać językową niż w języku polskim, por. Chodor (poi. Teodor), Hrechory (poi. Grzegorz), Kirylo (poi. Cyryl). Zdarzały się też imiona używane w Kościele prawosławnym, a nie funkcjonujące w Polsce, por. Artam, Awdiej, Taras. Od nazw miejscowości położonych na terenie Ukrainy mogły być tworzone nazwiska na -ski, por. Brzezowski, Drohobycki, Siemiatycki.

Wśród nazwisk używanych w Polsce spotyka się także nazwiska genetycznie czeskie, m.in. nazwiska Holoubek, Hawrel, Mraza, Matejko, Gedliczka, Pospiszyl. Nazwiska genetycznie słowackie występują głównie na Podhalu. Należą do nich np. Teslar, Masar, Sedlaczek, Uher.

Wiele wieków trwające ścisłe związki polsko-litewskie spowodowały, że wśród nazwisk w Polsce obecnie używanych spotykane są formacje wywodzące się z języka litewskiego. Z językiem litewskim genetycznie związane są nazwiska znanych rodów: Jagiellonów, Radziwiłłów, Sapiehów. Występują też nazwiska do dziś mające wyraźne cechy litewskie, por. Żemajtis, Giedrojć. Niekiedy nazwiska litewskie ulegały polonizacji, por. Bujwidowicz, z lit. Bujwidajtis, Dowborowicz, z lit. Dowborajtis, Laudyński, z lit. Laudynajtis. Od nazw miejscowych położonych na Litwie tworzone były nazwiska na -ski, por. Piłsudski od n. m. Pitsudy.

Wśród nazwisk występują oczywiście i takie, które wywodzą się z języków krajów dalej położonych. Należą tu nazwiska genetycznie rumuńskie, np. Bachleda, Durda, Kudas, Harłęza. Występują one głównie w południowej części naszego kraju. Na południu też często pojawiają się nazwiska genetycznie węgierskie, por. Batory, Bafija, Bekiesz, Szyposz.

Kulturalne związki Polski z Francją znalazły swoje odzwierciedlenie także w nazwiskach. Z Francją związane są nazwiska znanych naszych twórców: Chopin, Vincenz, a także Meniński (z francuskiego Mesgnień). Do nazwisk genetycznie francuskich należą także Deskur (fr. Descourt), Kordyl (fr. Cordeille), Puszet (fr. du Puget), Deboli (fr. de Beaulieu).

Z Włoch wywodzą się nazwiska Bardini, Montelupi, Viscardi, a także spolonizowane Boratini (wł. Burattini), Dzyboni (wł. Gibboni), Tuczy, Tuczą (wł. Tucci), Markiety, Markieta (wł. Marchetti).

Poważny wpływ na zasób nazwisk używanych w Polsce miały nazw)' osobowe związane z mniejszościami narodowymi. Polscy Żydzi używali imion starotestamentowych, które podlegały różnorodnym przemianom

158